HASTALIKLARI, VASİYETLERİ VE ÖLÜMÜ
Gaspralı İsmail Bey'in, hastalıkları, vasiyetleri ve ölümü hakkında çok az yazı yazılmıştır. Bu yazıların muhtevası bakımından en değerlisi; İsmail Bey'in yakın mücadele arkadaşı Hasan Sabri Ayvaz'ın yazmış olduğu "Büyük İsmail Bey'in Hastalığı, Vasiyetleri ve Ölümü" adlı yazısıdır. Cafer Seydahmet Kırımer'in "Gaspıralı İsmail
Âli Paşa'nın Vasiyetinden:
''Bizim de kusurlarımız olmuştu. Aydınlatılmağa ihtiyâcımız vardı. Öğütlere dâima kulak verdik. Bizden farklı düşünenlere saygı gösterdik. Tenkidlerde iki şey aradık: terbiye ve samimiyet.''
Sayfa 97Kitabı okudu
Âli Paşa'nın Vasiyetinden:
“Basın hürriyeti ancak hatâlarını düzeltmek istemeyen hükümetler için bir tehlikedir. Sizin hükümetiniz yurdun iyiliğinden başka bir şey düşünmüyor, o hâlde böyle bir hürriyet onun için bir nîmettir. Bir milletin düşüncesini baskı altında tutmak, onu birtakım gizli yollar aramağa zorlar, eninde sonunda bulur bu yolları. Hürriyetsizlik her türlü fesadı kolaylaştırır. Devletin güveni tehlikeye girer, zora başvurmak gerekir. Basın hürriyeti kötülükle savaşmak ve faydalı olmak isteyen her hükümetin tabiî müttefikidir.''
Sayfa 101Kitabı okudu
Âli Paşa'nın Vasiyetinden:
Bilinmeyen bir düşman, bilinen on düşmandan daha tehlikelidir.
Abdülaziz Han'ın vezîr-i Ali Paşa'nın vasiyetnamesi (7 Eylül 1871).Kitabı okudu