"Ayaşlı ile Kiracıları", Memduh Şevket Esendal'ın klasikleşmiş eserlerinden biridir. Kitap, Osmanlı döneminde Anadolu'nun küçük bir kasabasında geçen olayları konu alır ve sade bir dille insan ilişkilerini ve toplumsal yapının inceliklerini ele alır.
Esendal, eserinde kasaba hayatının içine dalmak suretiyle okuyucuya birçok konuyu sunar. Bunlardan biri, geleneksel Anadolu toplum yapısının ayrıntılı bir portresidir. Roman, kasaba halkının günlük yaşamlarını, alışkanlıklarını ve kültürel değerlerini gözler önüne serer. Esendal, bu karakterler aracılığıyla Anadolu'nun sıcaklığını ve samimiyetini aktarırken, aynı zamanda onların içsel çatışmalarını ve çekişmelerini de ustalıkla işler.
Kitap, ayrıca toplumsal değişimin ve modernleşmenin etkilerini de ele alır. Kasabada yaşayan insanların geleneksel değerlerle modern hayat arasındaki çatışmalarını ve uyum süreçlerini gözler önüne serer. Bu çatışma, hem komik hem de düşündürücü anlarla dolu bir atmosfer yaratır.
"Ayaşlı ile Kiracıları", sade bir üslupla yazılmış olmasına rağmen derinlikli karakter analizleri ve toplumsal göndermeleriyle dikkat çeker. Esendal'ın gözlem yeteneği ve edebi ustalığı, bu eserini Türk edebiyatının önemli bir yapıtı haline getirir.