Ahmet’in elinde 10 elma, ve 10 portakal, Mehmet'in elinde de çok sayıda portakal vardır. Bu durumda Mehmet portakal vererek Ahmet'ten bir miktar elma almak isteyecektir. Açıktır ki, Ahmet eğer birinci elma karşılığında 3 portakal istemişse, ikinci elma için daha çok diyelim 5, üçüncü için diyelim 10, dördüncü için diyelim 50 ve böyle portakal isteyecektir. Ahmet’in bu bi çimde davranışının nedeni azalan marjinal fayda prensibidir. Mübadele süresi boyunca Ahmet'in elindeki elmalar azaldığı için bunların marjinal faydaları artmakta, buna karşılık elindeki portakallar arttığından bunların marjinal faydaları da azalmaktadır. Bu iki marjinal faydanın bir birine eşit oldukları noktada Ahmet artık değiş-tokusu durdurur. Bu noktadan sonra Mehmet ne kadar çok portakal verirse versin Ahmet'i bir tek elma vermeye razı edemez.
Bir malın elimizdeki miktarı arttıkça marjinal faydası azalır. Buna azalan marjinal fayda prensibi ya da yasası denir. Bu, insanların davranışları üzerinde yapılan gözlemlerden çıkarılan genel bir eğilim, bir yasadır.
Azalan marjinal fayda yasası her mal için geçerli olacaktır.Belli bir zaman da bir maldan daha fazla birim alındığında, bu birimler daha az değerli kullanımlara tahsis edilecektir.
Hayatın en acımasız gerçeklerinden biri şudur: Harika şeyler özellikle ilk olduklarında harikadırlar. Psikologlar buna alışkanlık, iktisatçılar buna azalan marjinal fayda, geri kalanımız ise evlilik der.
Mutluluğu araştıran akademisyenler, bir ailenin geliri yılda yetmiş beş bin dolar civarında olduğunda paranın insanların mutluluğunu artırmayı bıraktığını iddia ediyorlar. Bu noktadan sonra iktisatçıların "azalan marjinal fayda" dediği şey ortaya çıkıyor. Eğer aileniz yetmiş beş bin dolar kazanıyorsa ve komşunuz yüz bin dolar kazanıyorsa, o fazladan yirmi beş bin dolar komşunuzun daha iyi bir arabaya binebileceği ve dışarıda biraz daha sık yemek yiyebileceği anlamına gelir. Ama o fark, komşunuzu sizden daha mutlu veya iyi bir ebeveyn olmayı gerektiren binlerce küçük ve büyük şeyi yapmaya daha donanımlı kılmaz.
Bedensel arzusunu tatmin ettikten sonra kişi o arzunun uyanmasını sağlayan nesneye karşı olan ilgisini yitirir, nesne her neyse kişiyi rahatsız bile edebilir.
Malların faydalarının, giderdikleri gereksinimlerin şiddetlerine göre belirlendiklerini biliyoruz. Diğer taraftan gene biliyoruz ki, gereksinimlerin şiddetleri tatmin edildikçe azalırlar. Bu duruma göre, bir malın elimizdeki miktarı arttıkça tatmin gereksinimin şiddeti azalacağından, bir birimin faydası da azalacaktır. Fakat dikkat edilecek olursa görülür ki, azalan bu fayda malın bütün birimlerine değil, sadece son birimine ait olan faydadır. Buna, yani bir malın son biriminin faydasına marjinal fayda denir.