Mali baskı ve ekonominin rayından çıkması, yaygın bir spekülasyon ve tefecilik ağının de etkisiyle önce sarsıntıya, ardından da halkın büyük bölümünü mahvedecek bir yıkıma yol açtı. Çok geçmeden aşırı miktarlarda sikke basımı, sikkelerin gitgide kırpılması ve bunun gibi sonuçlar ortaya çıktı. Akçenin düka altını karşısındaki değeri 60’tan 200’e kadar düştü; hem altın hem gümüş yabancı paralar yaygınlaşarak değeri düşük Osmanlı parasını Osmanlı piyasalarından bile söküp attı. Osmanlı devleti on yedinci yüzyılda enflasyon dalgasına iki kez yeni gümüş para basarak önlemeye çalıştı. İlki olan “para” 1620’lerde gümüş sikke olarak çıkartıldı. Diğeri olan “kuruş” ise 1680’lerde Avrupa dolarının bir taklidi olarak basıldı. Her ikisi de akçe gibi değerini kaybetti ve devalüe edildi.
Kitap, tarihin başlangıcından günümüze kadar geçen süreçte neden bazı toplumların daha zenginken bazılarının fakirlikle boğuştuğunu basit ve ekonomi bilimine dayalı gerekçelerle ortaya koyuyor. Ayrıca bir ülkenin ekonomik parametrelerinin gelişmesi için öncelikle kapsayıcı ekonomik ve siyasi kurumlara sahip olması gerektiğini ifade ediyor. Yolsuzluk ve diktanın hakim olduğu ülkelerde belirli bir zümrenin nasıl bilerek ve isteyerek değişime karşı olduğunu, kendi çıkarları uğruna milyonları nasıl fakir bıraktığını çarpıcı bir şekilde okuyucuya aktarıyor. Ayrıca sürdürülebilir ekonomik büyümenin, kapsayıcı ekonomik kurumlara bağlı olduğunu; hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü ve hesap verilebilirlik olmayan ülkelerin tarihsel süreçte nasıl fakir kaldığı, ve bugün fakir kalmaya devam ettiğini tarihten örnekler vererek açıklıyor. Kitapta açıkçası Almanya ekonomisinin tarihsel süreçte yaşadığı değişimi ve büyümesinden daha fazla bahsedilmesini beklerdim, fakat verilen örnekler de bazı ulusların neden ekonomik gelişimlerini tamamlayabildiğini oldukça iyi açıklar nitelikteydi. Son olarak; diktatörler, aileleri ve etrafındaki bir grup sözde "elitin" insanları sömürmediği, despotların ahlaksızca zenginleşip kendi halkını fakir bırakmadığı bir dünya diliyorum.
Ulusların DüşüşüJames A. Robinson · Doğan Kitap Yayınları · 20132,697 okunma