Edebiyat tarihinin ‘’İLK MODERN DİSTOPİK’’ romanı: ‘’Demir Ökçe (1907)’’.
Daha önce 
Adem'den Önce romanıyla ilk kez duyulan Prehistorya Edebiyatı (Taş Devri Edebiyatı) türünde eser veren 
Jack London , bu romanıyla da edebiyat tarihinde yeni bir çağ açmıştır. Bu, öyle bir romandır ki olan 
George Orwell 
1984 ’e esin kaynağı olmuştur. Jack London’ın Demir Ökçe’’si öyle bir distopya rüzgarı yayar ki arkasından 
Yevgeni İvanoviç Zamyatin 'in 
Biz 'i, 
Aldous Huxley 'nin 
Cesur Yeni Dünya 'sı, George Orwell'ın 1984'ü ve 
Ray Bradbury 'nin 
Fahrenheit 451 ’i de lokomotif gibi arkasına takar sürükler. Jack London, büyük yazarlar için hem bir esin kaynağıdır, edebiyat tarihi için mihenk taşıdır hem de öngörüleriyle okurlarına ışık tutmaktadır. Nitekim ‘’Demir Ökçe’’ adlı bu romanındaki öngörüleri de büyük oranda gerçekleşmiştir. Zaman, yine Jack London’ı haklı çıkarmıştır.
Romanda aynı Martin Eden romanında olduğu gibi sokaklarda yaptığı topluluk önündeki ateşleyici toplumu uyandıran/dürten konuşmalarına şahit oluruz. Antik dönemde Sokrates’in yaptığı işi, yıllar sonra roman karakterleriyle Jack London yapmaktadır. Toplulukların içine kuşku düşürmek en iyi becerdiği işlerdendir. 
Sokrates ’in sopası, başka bir versiyonla Jack London karakterlerinde vuku bulur. Jack London karakterleri, ateşlidir ve sürekli hitap ettiği kitleleri dürter. Kalabalık sürüleri, uykudan uyandırıp güder.
Oligarşi adını verdiği Faşist bir yönetim vardır. Bu diktatörlükten kurtulmak için insanlığın verdiği örgütlü mücadeleyi anlatır romanında. Bilim-Kurgu türünde bir eser olarak dikkat çekse de asıl sosyalist karakterli bir manifesto gibi durmaktadır. Özellikle finansal gücü elinde bulundurduğu için yönetime dair her unsuru elinin içine alan Tröstlere karşı halkı uyandıran ve mücadeleye sevk eden görüntüler sunar. Bu görüntüler, sanki romandaki dünyadan çok da farklı yaşamadığımız izlenimi verir. Roman’ın ana karakteri Ernest’in din adamları ile, ekonomistlerle, siyasetçilerle tartışmaları aslen bozuk düzenin yakasına yapışıp silkelemeye çalışması, sorgulaması, halkın kafasında kuşku uyandırması açısından önemlidir. O zamandan bu zamana değişen yaşam standartlarına rağmen kölelik, modern köleliğe evrilmiştir.
Jack London’ın yazdığı distopik dünyasından halk, karın tokluğuna ağır işlerde çalışan işçilerin çalışma süreleri arttırılırken ücretleri bunla ters orantılı olarak azaltılmaya başlar. Eser asıl ivme, Kolunu kaybeden Jackson adlı bir işçinin hukuk mücadelesiyle başlayıp meclise kadar uzanan öyküsü tetikleyicidir. Ateşi yakan kıvılcım, bu olayla başlar. Kolunu kaybeden Jack adlı işçi ezilen işçi sınıfının, yenilen hakların, hor görülmenin, hakkı yenilen, sömürülen insanların bir temsili gibidir.
Avis karakteri de önemlidir. Avis’in babası (daha sonra kayınbabası olacak) tröstler tarafından tarumar edilir. Kendisi bilim camiasonda ve çevresinde çok saygı duyulan itibarlı bir bilim insanı/profesördür. Yazdığı bir ekonomi kitabı nedeniyle görevine son verilir. Zengin ve konforlu yaşamı son erer ve varoşların arasında kendini bulur. Yazdığı kitap tröstleri kızdırmış, başına iş açmıştır; tüm mal varlıklarına tröstler çöker. Elinde hiçbir şey kalmaz. Karısı Avis ile varoşlarda yaşamaya başlar. Karı-koca birbirilerine omuz vererek mücadeleyi sürdürürler. Jack London, distopik romanında bile için aşk teması koymayı eksik etmemiş. Özellikle, Avis’in eşi Ernest’in mücadelesine ve kişiliğine olan aşk dolu bakışlarını, tutumlarını Jack London nakış gibi işlemiş. Avis karakteri romanda anlatıcı konumundadır. Olaylar örgüsüne Avis’in anlatılarından ulaşıyoruz.
Ernest’in sokaklarda başlayan mücadelesinin parlamenter sisteme taşınarak sürdüğünü görürüz. Ernest işçi komünlerinin destekleriyle meclise girer. Ancak böylesi zorba bir sistemde parlamentonun cok da bir fonksiyonu yoktur. Bu işin mecliste çözülemeyeceğini anlar. Sermaye, Ernest’ten çok şey alıp götürmüştür. Hapishaneye düşer. Açık hedef haline getirilir, fişlenir. Ancak mücadelesinden her türlü yıldırmaya rağmen vazgeçmez.
İstihbarat ve paralı askerlerin kendi halkından olan insanları sokaklarda çatışma ve kaosa sürüklemesi, işçilerin bir keklik gibi sokaklarda can vererek avlanmaları çok canlı bir şekilde kaleme alınmış.
Demir Ökçe metaforu üzerinden ayaklar altına alınıp ezilen alt sınıf insanların, daha eşit daha adaletli ve daha insanca yaşam için sergiledikleri onurlu mücadeleyi okuyoruz. Yazıldığı andan itibaren 116 yıl geçmiş olmasına rağmen hala güncelliğini koruduğu, yine ana hatlarıyla insanların sistematik bir şekilde ezildiğine tanık olmaktayız. Çağlar değişse de sert doğa yasaları güçlü olan tarafından işletilmeye devam ediyor ve edecektir. Jack London’ın da hayranı olduğu Herbert Spencer tarafında ortaya atılan The Survival of the Fittest ("En güçlünün hayatta kalması), Darwinci evrim kuramının en temel mekanizması olan doğal seçilimi anlatmak için kullanılan bir tümcedir. Bu kuram, insan da dahil olmak üzere yaşayan tüm canlılar kapsamaktadır. Pembe gözlüklerle bakıp tatlı düşler kurmayı her bir insan çok sever ancak çağlar boyunca değişmeyen ve değişmeyecek olan kanundur bu. Pek tabi ki u gerçeği, ‘’Evrim Teorisi’’ni romanlarna taşıyan ve bu konuyu derinlemesine araştırıp inceleyin Jack London da bilmektedir. Ancak Jack London için en çaresiz durumda bile insanlık için her zaman bir umut vardır:
“İnsanlıktan da toplumdan da bihaberdiler ama yine de milyonlarca aç insanın ve ellerine düşen diğer milyonlarca insanın kaderi üzerinde söz sahibidirler. Tarih bir gün onların yüzüne acı acı gülecek.”
Amerikan edebiyatının en usta kalemlerinden Jack London’ın bu eserini mutlaka okuyunuz. George Orwell’ın 1984 romanını artık okumayan kalmamıştır. Ancak bu roman, 1984’e esin kaynağı olan bir roman olarak 1984’ten bile önce okunması gereken bir başyapıttır.
Jack London
Demir Ökçe
·
63 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.