Elinize sağlık. Kitap ve yazar hakkında sayenizde bilgi sahibi oldum. Sitede bu yazara zaman zaman denk geliyorum. Belki bir gün okuma fırsatı bulurum.
Yazarın bu kitaptaki tarzını çok ilginç buldum. Ayrıca kitaptaki karakter gibi bence zaman zaman çoğumuz hiçbir şey yapmadan yataktan kalkmaya bile üşenerek boş gözlerle odada bir noktaya veya tavana bakarak vakit geçirmişizdir veya en azından istemişizdir. Mesela ben özellikle çoğu yoğun olduğum zamanlarda boomboş bir şekilde durmayı çok istemişimdir, hatta yaptığım zamanlarda olmuştur. Bence insanın buna da ihtiyacı var. Ama kitaptaki karakter gibi böyle bir vaziyetteyken dünyanın avucunun içinde olacağı veya önüne serileceği gibi bir fikir bana doğru gelmiyor. En azından her zaman doğru olmayacağını söyleyebilirim.
Bu arada Katip Bartleby'i okumuştum. O kişilere bir yönden hak veriyorum; evet, beğenilecek bir kitap değil. Çünkü oldukça durağan ve bu yüzden sıkıcı. Ama o kitaptaki asıl mesele bu değil. Yani okuyucuyu kitabı beğense de beğenmese de kitabın ana fikrini kaptıysa bu yeterlidir bence.
BARTLEBY İLE İLGİLI SPOİLER!
Kitabı okuyalı uzun zaman oldu, o yüzden hatırladığım kadarıyla birkaç şey yazacağım. Yanlışım olursa düzeltebilirsiniz. Bartleby karakterinde tam bir pasiflik hali yoktu bence. Yani evet ilk bakışta öyle görünebilir ama değil. Şöyle ki karakter kendi işi dışında ( katiplik) hiçbir işi yapmıyor. Bu pasiflik değil, olması gerekendir. Ama ülkemizde ve büyük ihtimalle dünyanın birçok yerinde 3 kuruş verip 30 iş yaptırma diye bir gerçek var ne yazık ki. Misal ben sekreterlik işine başlamışım. Telefonlara bakıyorum, patronun getir götürünü yapıyorum, çay servisi ve temizlik yapıyorum.
Bartleby'e bir şey yapması istenildiğinde " yapmamayı tercih ederim" diyordu sanırım. Yapmayı değil yapmamayı demesi yani olumsuzluk eki kullanması bence bir başka önemli husus. Hepimiz hayatımızın birçok anında tercihler yaparız, küçük veya büyük... Bir konuda kendi kendimize tercih yapıyor olmak bizim özgür olduğumuzu, gerçek bir birey olduğumuzu gösterir. Ayrıca bir şeyi yapmamayı tercih etmek o " yapmamak" taki olumsuz ekinden dolayı bir nevi isyandır, karşı çıkıştır. Aynı " yapmıyorum ulen!" deki (😄) "yapmıyorum"la hemen hemen aynı işleve sahiptir. Bu bakımdan Bartleby pasif değil tersine bir direniş adamıdır. Bu arada sadece işini yani katipliği çok iyi bir şekilde yapması takdire şayandır.
Aklıma geleni ilave edeyim hemen. Karakter kitabın sonunda intihar ediyordu diye hatırlıyorum. İntihar etmek ölümü seçmek değil yaşamamayı tercih etmektir. Çünkü insan yaşamak için ufacık bir neden dahi bulamadığı için intihar eder ( istisnalar vardır elbette). Yani bu da bir "-mamayı tercih etmek" tir. İntihar her şeye bir başkaldırıdır bence, her şeye karşı bir tepkidir. Öyleyse bu pasiflik midir? Kesinlikle hayır.