Yahudi, vücut içine bir (amip) gibi yerleşen o, mikroba kurşun çekilenmeyeceğine göre, örtünmeyi ve saklanmayı çok iyi bildiği kadar, ufunetini dış plâna yaymayı ve en ince hesaplarla kontrol altında tutmayı da becerici usta...
TECRÜBE
Duydum ki; har-ı şems-de od olmuşsun, şahidin var mı?
Şahidin giz ise aşk-ı Suzan közünde, dil-i küllerin var mı?
Kalb-i aşkta maşukluk, nar-ı tecrübede ademe had değil,
Ehliysen hadd-i sırrın, ebsem ve dil-i lal sırdaşın var mı?
Sanat mıdır zanaat mı bilemem ben bir bilmez ademim
Nefesi asli derstir ademe, her sırra vakıf hiç alim var mı?
De ki kainatta yek ustasın, usun ve sanatın paha biçilmez
Hak vaki bulduğunda satıver ölümü, bak hiç alanı var mı?
Şuhud üstü şahid olsun, semahı evren döner durulmaz
Huri yahut zebani mihmandardan başka ihtimal var mı?
Ey Şâh'ım haddin bilme,
zorla gönlün sırlı giz kapısını
Gönül şerefende Hayy, sine-i secd’e bak kaben insan mı?
ŞâH
somut durumların somut tahlilini yapıp, bilimsel genellemeye gidilir:
"Devlet ve İhtilâl'in teorik özünü, yazıldığı anın siyasi pratiğinden ayrı değerlendirmemek, örneğin sosyalist devrimin ihtilâlden başka bir yolu olmadığını düşünmek yanlış olur. "Devlet ve İhtilâl"in yazılışından 52 yıl sonra bu kitabı bir çeşit hareket planı olarak değerlendirmek, ancak küçük-burjuva dar kafalılığı ile açıklanması mümkündür.”
Yolu daraltma !
Ne güzel dedin hocam " Allah'ın genişlettiği alanı bizim daraltmamız doğru değildir. Hele ki ümmetin başında bu kadar dert, bela varken bunlarla uğraşmamız doğru değildir. Böyle yaptıkça alanımızı daraltıyoruz ve daha sonra da asıl olan konularda müdahale olduğunda değeri kalmıyor, kâle alınmıyoruz. 'illa böyle olacak, şöyle olacak ' demek doğru değildir. Rabbimiz bize bu genişliği vermektedir. İslâm dini böyle bir din değildir. Bunlar, İslâm kardeşliğimizi zedelemekten başka bir şey yapmamaktadır."
❕İhtilaflar güzeldir ama olması gerekenler üzerinde ihtilaf güzeldir. Kendi nefislerimiz üzere, eleştirmek üzere olan değil.
Fransa'nın Aydınlanma felsefesi ve Fransız ihtilali fikirleri, Genç Osmanlılar
döneminde Şinasi ve Namık Kemal ile gündeme gelmiştir. Şinasi, o dönemde Reşid Paşa'nın getirdiği kanun egemenliği prensibini ifade ile,
"Bildirir haddini sultana senin kanunun"
diyebilmektedir. Bu hareket, 1876 Osmanlı Anayasası'nın ilanı ve parlamentonun toplanmasıyla doruk noktasına ulaşmıştır. Şerif Mardin'in bir "ütopya", bir "toplum haritası" olarak tanımladığı Batılılaşma tasarısı, Mustafa Kemal'in karizmatik kişiliğiyle hayata geçirilmeye çalışılmıştır. Şerif Mardin, onun başarı sırrını, "gerçekten olağanüstü özelliği, ütopyacılıkla realizmi dengeli biçimde yürütebilmiş" olmasında bulmaktadır.
