Anarşi ve Hıristiyanlık
Jacques EllulAnarşi ve Hıristiyanlık Gönderileri
Anarşi ve Hıristiyanlık kitaplarını, Anarşi ve Hıristiyanlık sözleri ve alıntılarını, Anarşi ve Hıristiyanlık yazarlarını, Anarşi ve Hıristiyanlık yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Eğer bir ilde yoksulun ezildiğini,
yasaların ve adaletin ihlal edildiğini görürsen, hiç şaşırma; görevde olanın üstünde onu izleyen biri vardır ve daha yukarıda onlardan da üstünleri vardır."
İkinci kral, Davut büyük ün saldı. O, İsrail'in en muhteşem kralıydı. O daima model olarak alındı. Bir başka yerde de yazdığım üzere, o İsrail'in kralları arasında bir istisnaydı. Öyle ki Vernard Eller onu daha da uç noktaya taşımıştır. Ona göre, Da-
vut, anarşi anlamında oldukça iyi bir örnektir. Buna ilk neden, pasajlarından birinin (2. Samuel 12:7-9) Davut'un kendine ait hiçbir şeyinin olmadığını göstermesidir. Onun üzerinden böyle
yapan Tanrının kendisidir. Zaferi, onun kendi hükümranlığına değil, yalnızca' Tanrının cömertliğinedir. Eller, Davut'un hükümranlığı süresince tüm yaptıklarının daha sonraki yüzyıllarda İsrail'in krallarına büyük felaketler getirdiğini belirtiyor.
Burası oldukça önemli. (Fransa'da 14. Louis'nin tüm yaptıkları 18. yüzyılda politik hatalara ve böylelikle devrime yol açmıştı.) Ayrıca, İncil, Davut'un tüm hataları üzerinde ısrarla durmuştur: düşmanlarını öldürmesi, arzuladığı bir kadının kocasının ölümünü düzenlemek, hükümdarlığı süresince devam eden iç
savaşlar vb. Davut ne suçsuz ne de muzaffer olarak gösterilmektedir.
Mısır'dan kaçışın ardından, İbrani halkı ilkin karizmatik bir lider önderliğindeydi ve çölde geçen bu kırk yıl süresince ger-
çekten de (Mısır'dan Çıkış'taki kimi imalara rağmen) tek bir önemli örgütlenme olmadı. Daha sonrasında, Kenan Diyarını istila ve fetih için askeri bir lider, Joshua belirdi; ancak bu sadece
kısa bir süreliğineydi. (Kimi bilginler İbrani halkının gerçekte tek orijinden küçük bir grup insan olup olmadıklarına kuşkuyla
yaklaşmaktadırlar.) Halihazırda belki de Musa tarafından bir araya getirilen halk, klanlara ve kabilelere ayrılmıştı. On ik i ka-
bilenin her birinin kendi lideri vardı; ancak bunlar somut olarak çok zayıf bir otoriteye sahiptiler. Önemli bir karar alınması ge-
rektiğinde, ilahi ilham için ritüel kurbanlar adanır, dualar edilir, bildik bir meclis toplanır ve son sözü söylerdi. Joshua'dan
sonra, her kabile kararlaştırılmış, ancak büyük çoğunluğu tam anlamıyla fethedilememiş yerlerden kendibölgelerini oluşturuyorlardı! Kabileler yerleşmeyi bitirdiklerinde, ilginç bir sistem kuruldu. Kabilelerin prensleri yoktu. Aristokrat olarak düşünülebilecek aileler ya yok edildiler ya da mağlup oldular. İsrail'in
Tanrısı sadece ve sadece kendisinin İsrail'in lideri olabileceğini deklare etti. Yine de bu bir teokrasi değildi; Tanrının dünyada bir temsilcisi yoktu ve kararlar kabile meclisleri tarafından alınıyordu.
Kiliseler kendilerini yönetim şekillerine adapte ederlerken, bir yandan da karşı ideolojilere adapte olmuşlardır. İmparatorluğun evrensel olduğu (ya da öyle göründüğü) dönemde, tüm Avrupa'yı kapsayan, ulusal farklılıkları aşan, evrensel bir Hıristiyanlık anlamına gelen Batı'daki kilise vurgusu da ilgi çekicidir. Daha sonrasında, Batının uluslara ayrılmasıyla birlikte kilise de ulusal olmuştur. Joan of Arc , bir erken dönem
ulusalcı Hıristiyandır." 16. yüzyıldan sonra artık savaşlar ulusal olmaya başladı ve kilise de daima kendi devletini destekledi.
Bu, inanmayanlara karşı büyük bir aşağılama ve inananlar için de ciddi bir skandal olan Gott mit uns'a* yol açtı. İk i ulus birbiriyle savaşırken, her ikisi de İncil öğretilerini inanılmaz biçimde
değiştirerek, sanki onlar İbrani Incili'ndeki seçilmiş insanlarmış ya da bu savaş bir din savaşıymış ve politik düşman da Şeytanmış gibi, Tanrının onların tarafında olduğundan emindiler.
Hristiyan inancı düşünüldüğünde, birbirine bağlı iki soru belirir. Bir, gerçek; iki, kurtuluş. Dine yönelik suçlamalardan birinin, mutlak gerçek olduğundan söz ettik. Bu ortadadır ve Hristiyanlık da suçlamalardan kaçmamaktadır. Ancak, Hristiyan gerçeğinden söz ederken kastettiğimiz nedir? Ana metin, isa'nın
sözüdür: "Ben gerçeğim." Daha sonraları söylenen ve yapılanların aksine, gerçek, dogmalardan ya da papaların, konseylerin
kararlarından oluşan bir toplam değildir. Bir doktrin değildir. Gerçek, bir kitap olarak düşünülen İncil de değildir. Gerçek, bir
insandır. Bir soru değildir; Hıristiyan doktrinine bağlanmak değildir. Gerçek, bizimle konuşan bir insana güvenmek sorunudur. Hıristiyan gerçeği, ancak ve ancak inançla ve inanç yoluyla kavranır, duyulur, alınır. Ancak, inanç dayatılamaz. İncil bize bunu söyler ve tabii sağduyu da. Ortada güvensizlik varken, bir kimseyi birine güvenmeye zorlayamayız. Hiçbir koşulda, Hristiyan gerçeği; şiddet, savaş vb. ile empoze edilemez.
Din , bundan böyle su götürmez bir biçimde savaş kaynağıdır. Benim kişisel yanıtım şöyledir. Savaşı kutsal bir görev ya da (kimi yerli Afrika kabilelerinde olduğu gibi) ritüel olarak gören din ile şiddetin her türlüsünü eleştiren, kınayan, reddeden,
yok eden din arasında büyük bir fark vardır. Birincisinde, doğru olduğu söylenen merkez mesaj ile savaş açmak arasında uzlaşı söz konusudur. İkincisinde ise, dini mesaj ile savaş açmak karşıt
noktalardadırlar, iktidarlar, aydınlar ve halklar savaşkan vaazlarla bir savaşın meşruluğunu şiddetle destekliyor olsalar bile, bu durumda inananların görevi, ilahi mesajın özünü anımsatmak ve radikal karşıcılıkların ve savaşa çağırmanın yanlışlığının altını çizmektir. Doğaldır ki, bu oldukça güçtür, inananlar, kendilerini böylesi bir sosyolojik durumdan sakınabilme yetisine sahip olmalı, aydınlara ve ayak takımına karşı durmak
cesaretini gösterebilmelidirler. İşte, Hıristiyanlığın sorunu buradadır. Özünde "Tanrı, sevgidir; komşularımızı en az kendimiz kadar sevmeliyiz," düşüncelerini barındıran bir dinin nasıl olup da Isa aşkına asla aklanamaz, kabul edilemez savaşlara girişebildiğini anlayabilmem olası değildir.
Tüm dinler çatışma ve savaşlara yol açar
ve din savaşları, salt siyasi kaygılardan ya da kural koyucuların kaprislerinden kaynaklanan savaşlardan çok daha ölümcüldür. Çünkü, bunların merkezinde doğru sorunu yatmaktadır ve düşman kötülüğün ve yanlışın cisimleşmiş hali olduğundandır ki yok edilmelidir. Bu, kesinlikle doğru. Bundan başka, bu doğ-
ru, sadece geleneksel dinler ile de sınırlı değildir. Onların yerini alan yeni dinler için, hemşerilik dini, komünizm dini, para
dini için de aynı doğru geçerlidir. Din adına açılan tüm savaşlar, tıpkı Roma savaşı gibi, nedeni anlaşılamaz savaşlardır. Bu savaş o denli vahşiceydi ki yol açtığı kötülüğün bedeli, onca kurban (piaculum) verilmesine karşın ödenemedi. Diğer yandan, bizim savaşlarımızın da anlaşılır bir yanı yoktur; çünkü bunlarda dadüşman toptan yok edilmelidir. İstisnasız ve acımasızca.
Benim açımdan adil ve olası görünen, tabandan gelen bir halk hareketiyle yeni kurumların yaratılmasıdır. Halk, yok edil-
mesi kaçınılmaz olan otoritelerin, güçlerin yerini alacak uygun kurumlar (yukarıda belirtildiği gibi) oluşturabilir. Bu bakış açı-
sı, aslında, 1880- 1900 arasındaki Anarko-Sendikalist harekete oldukça yakın duruyor. Onlar, sendikaların, işçi evleri gibi işçi sınıfı organizmalarının, orta-sınıf devlet kurumlarının yerini alması gerektiğine inanıyorlardı. Bu hiçbir koşulda otoriteryan ya da hiyerarşik değil, mutlak demokratik bir yolla gerçekleşme-
liydi; bu durum onları federasyonlara götürecek ve federal bağ, biricik ulusal bağ olacaktı. Neler olduğunu şüphesiz biliyoruz. 1914'teki savaşın başında
Anarko-Sendikalistleri ortadan kaldırmaya yönelik bilinçli bir siyaset izlendi ve sendikal hareket, kalıcı devlet memurlarının görevlendirilmesiyle radikal bir dönüşüm yaşadı. Bu korkunç bir hataydı. Aynı zamanda, işçi evleri de elit bir proleter sınıfına tohumlanarak esas karakterini bütünüyle yitirdi. Özetle, saf bir anarşist topluma inancım yok.
Garip bir politika
Hollanda'nın uyuşturucu politikası, bu anlamda, önümüzde önemli bir örnek olarak durmaktadır. Her geçen gün artan
bir uyuşturucu trafiği ve uyuşturucu kullanımı ile karşı karşıya kalan Hollanda hükümeti, 1970'te diğer ülkelerden farklı bir politikaya yönelerek, yasak meyvenin şeytana uyduran çekiciliğinden sakınmak amacıyla, uyuşturucu kullanımını yasallaş-
tırdı. Daha sonra, uyuşturucu satışlarını denetleyen hükümet, bağımlıların tıbbi denetim dahilinde, ihtiyaç duydukları dozda uyuşturucuyu ücretsiz temin edebilecekleri merkezler açtı. Bu
uygulamaların uyuşturucu pazarına ve buna bağlı kötülüklere (satıcılara bağımlılığa, fahiş fiyatlara ve bu parayı edinebilmek için işlenen suçlara) bir son verebileceği düşünülmüştü. Dahası,
uyuşturucuya duyulan isteğin azalacağına inanılmıştı. Ancak bunların hiçbiri gerçekleşmedi. Amsterdam, uyuşturucunun başkenti halini alırken, kent merkezinde uyuşturucu bağımlıla-
rının sayısında ürkütücü bir artış yaşandı.
Ancak, Süleyman ta en baştan beri politik gücün boş, rüzgârın peşinden koşmak olduğunu öğrenir. Tü m kraliyet gücünü elinde bulundurmaktadır. Saraylar yapmış, sanatı geliştirmiştir. Ancak bunların ne bir anlamı vardır ne de bunlar politik gücün tek eleştirisidir. 3:16'da bize şöyle seslenir: "insanları yargılamak için kurulan sarayda günahkârlık her zaman bulunur ve adaleti ilan etmek için kurulan sarayda günahkârlık vardır." Yazar artık bizim bürokrasi (hiyerarşinin çocuğu) dediğimiz kötülüğün olduğunu da görebiliyor. "Eğer bir ilde yoksulun ezildiğini, yasaların ve adaletin ihlal edildiğini görürsen, hiç şaşırma; görevde olanın üstünde onu izleyen biri vardır ve daha yukarıda
onlardan da üstünleri vardır." Metin ironik bir biçimde bitiyor: "ülke tarafından onurlandırılan bir kral halkın yararınadır"
(5:8-9). Sonrasında, tüm tahakkümlere öldürücü bir darbe gelir: "Bir insan bir insana kendisini biçare hissetsin diye efendilik eder" (8-9). Sonunda yine ironi: "Yattığın döşekten krala lanet okuma, zengine lanet okuma; havadaki kuş sesini taşır ya da başka kanatlı mahlûklar senin sözlerini söyler" (10-20). Yani, politik gücün her yerde kulağı vardır, yatak odanda bile; o yüzden şayet yaşamak istiyorsan ona kötü bir şey söyleme!
Sayfa 65 - pdfKitabı okudu