Bilim Felsefesi
Doğan ÖzlemBilim Felsefesi Gönderileri
Bilim Felsefesi kitaplarını, Bilim Felsefesi sözleri ve alıntılarını, Bilim Felsefesi yazarlarını, Bilim Felsefesi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Mantıksal" olan evrenin kendisi mi, yoksa bizim, evren hakkındaki bilgimiz mi?
Hipotez, olguları açıklama vaadi taşımakla birlikte, olgularla çoğu kez doğrudan doğruya karşılaştırılamayan genelleme tipidir ve bu haliyle daha çok, kuramsal genellemeler kapsamında yer alır.
Sayfa 63 - Notos KitapKitabı okudu
Rasyonalistlerin dediği gibi, aklımızla evren arasında bire-bir bir denklik (tekabül) varsaymak doğru mudur?
Sayfa 43 - Notos KitapKitabı okudu
Toplumsal bir olgu olarak bilim, sonuçlarından teknik aracılığıyla yararlandığımız, gündelik yaşamımızdan toplumsal örgütlenme biçimlerine kadar bulgularına başvurduğumuz bir etkinliktir. Bilime, her şeyden önce böyle bir "yararcı bilme" açısından önem ve değer veririz. Ama bilim, sadece "yararcı bilme" amacıyla yürütülen bir etkinlik de değildir; bilimde aynı zamanda bir "salt bilme" isteği de söz konusudur. Gerçek bir bilim insanı, bulgularının tekniğe dönüşüp toplumsal yarara yol açmasından mutluluk duyabilir; ama gerçek bir bilim adamını yönlendiren temel dürtü "salt bilme" isteğidir. "Salt bilme" bireysel ya da toplumsal yararı ikinci planda tutan ve ön plana olgular hakkında sağlam bilgiler elde etmeyi ve giderek olgular topluluğunu, hatta evreni çıkar gözetmeyen bir gözle görebilme tutumudur; kısacası, daha Aristoteles'in Metafizik'in başında belirttiği gibi, bilmek için bilmektir.
Sayfa 13 - Notos KitapKitabı okudu
Bu özelliklerin yanı sıra, bilimin bazı inançlara dayandığı da ifade edilir: a - Bilim realisttir: Dış dünya özneden bağımsız ve gerçektir b - Bilim rasyonalisttir: Bu dünya anlaşılabilir, akla uygun bir dünyadır ve olguların akıl yoluyla kavranmaya elverişli belirli bir düzeni vardır c - Bilim nedenselcidir: Her şeyin bir nedeni vardır; doğadaki tüm olgular arasında neden-sonuç ilişkisi bulunur d - Bilim nicelcidir: Var olan her şey ölçülebilir.
Sayfa 14Kitabı okudu
Bu özelliklerin yanı sıra, bilimin bazı inançlara dayandığı da ifade edilir: a) Bilim realisttir: Dış dünya özneden bağımsız ve gerçektir b) Bilim rasyonalisttir: Bu dünya anlaşılabilir, akla uygun bir dünyadır ve olguların akıl yoluyla kavranmaya el verişli belirli bir düzeni vardır c ) Bilim nedenselcidir: Her şeyin bir nedeni vardır; doğadaki tüm olgular arasında neden-sonuç ilişkisi bulunur d) Bilim nicelcidir: Var olan her şey ölçülebilir.
Sayfa 14Kitabı okudu
Tarih durmadan değişen, "akıp giden" olaylar alanıdır ve buna bağlı olarak, tarihsel bir varlık olan insan da durmadan değişir.
Sayfa 153Kitabı okudu
Anlamak bilmek demektir; fakat bilmekten daha fazla bir şeydir.
Sayfa 113Kitabı okudu
Bilim, ancak mantıktan yararlanarak iş görebilir ve bu yüzden bizzat mantığı inceleyemez.
Dilin mantığını doğru kavramak, önce mantık-evren ayrılığını kavramayı gerektirir. “Felsefe”nin yeniden konumlanması da buna dayanır. Bir “bilgi kaynağı”, bir “öğreti” olamayacağına göre, “felsefe” nasıl bir “etkinlik” olacaktır? Bilgi elde etmek bilimlere (doğa bilimlerine) ait bir iştir; felsefe bilgi elde etmeyi, evren üzerinde konuşmayı bilimlere bırakmalıdır. Evren bilimlerin konusudur, felsefenin değil. Felsefe ancak dilsel yapıları, dili mantık bakımından aydınlatma işini yüklenebilir. Öyle ki, felsefe mantıktır.
Schlick şöyle der:
“Bir ifade, doğru ya da yanlış olduğunu herhangi bir biçimde denetleyebileceğimiz bir ayırımı içerdiği sürece ve ancak bundan sonra verisel/olgusal bir anlama sahip olur. Bir önerme doğruysa, evreni olduğu gibi yansıtır; yanlışsa evren hakkında asla bir şey söylemez; böyle bir yanlış önerme hiçbir şey bildirmez; ben ona bir anlam yükleyemem. Denetleyici bir ölçüt, sadece ve sadece, bu ölçütün veriler içerisinde bulunması halinde vardır. Çünkü ‘denetlenebilir olma’, ‘veriler içerisinde gösterilebilir olma’dan başka bir şey değildir.”⁶
Kant’ın belirttiği gibi, bizim bilgi etkinliğimiz
daha çok, kurgucu bir etkinliktir. Günlük yaşamımızda bile, karşılaştığımız nesneler üzerine sonradan düşündüğümüzde, bu edime daima kurgucu bir öğe katılır.
Sayfa 79Kitabı okudu
Dil, nesnelerin adlarının toplamı değil, sözcüklerle yapılan işlerin toplamıdır.
Sayfa 186 - NotoskitapKitabı okudu