Bilimin Değeri
Henri PoincareBilimin Değeri Gönderileri
Bilimin Değeri kitaplarını, Bilimin Değeri sözleri ve alıntılarını, Bilimin Değeri yazarlarını, Bilimin Değeri yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Henri Poincaré
Mantıkla kanıtlarız ama sezgiyle keşfederiz. Nasıl eleştirileceğini bilmek iyidir, nasıl oluşturulacağını bilmek daha iyidir.
Olculebilen alçalıp cogalabilen reel nicelik ve sanal nicelik hk poncelet
Bir reel kemmiyet hakkında doğru olan şey, diyordu Poncelet, sanal bir kemmiyet için de doğru olmalıdır; asimptotları reel olan hiperbol hakkında doğru olan şey,
asimptotları sanal olan elips için de doğru
olmalıdır. Poncelet, bu yüzyılın en büyük
sezgici zekâlarından biriydi ve böyle olmakla
övünüyordu; süreklilik prensipine kendisinin
en cüretli fikirlerinden biri göziyle bakıyordu,
halbuki bu prensip duyuların şahadetine dayanmıyordu; gerçekten hiperbolü elipse benzetmek, bu şahadetin tam aksini söylemekti. Bu benzetmede bir nevi acele ve içgüdülü genelleştirme vardı ki burada müdafaa etmek istemiyorum
Sayfa 12
Dirichlet prensibi hk.
Keyfî bir fonksiyona tabi bir
integral hiçbir zaman sıfır olamaz. Bundan
o integralin bir minimuma sahip olacağı sonucuna varılıyordu. Bugün muhakemenin noksan tarafi derhal gözümüze çarpıyor, çünkü mücerret fonksiyon terimini kullanıyor ve kelime en genel mânasında anlaşıldığı zaman dahi, fonksiyonların sunduğu bütün aykırılıklara alışmış bulunuyoruz.
Fakat müşahhas hayaller kullanılmış olsaydı, söz gelimi, bu fonksiyon, bir elektrik potansiyeli gibi düşünülseydi, durum böyle olmazdı; o zaman elektrostatik dengeye erişilebileceğini tasdik etmek meşru zannolunabilirdi. Bununla beraber, fizikî bir mukayese belki de birtakım itimatsızlıkar uyandırırdı. Fakat yapılan muhakeme, Analiz diliyle Fizik dili arasında aracı olan Geometri diline çevrilmiş bulunsaydı, şüphesiz, bu itimatsızlıklar hâsıl olmaz ve belkide böylelikle, bugün bile,
meseleden haberi olmıyan birçok okuyucular aldatılabilirdi.
Sayfa 11
Nasil oluyor da sezgi bizi bunca aldatabiliyor?
Sezgi bize ne kesinlik ne de pekinlik verebilir, bunun gittikçe daha iyi farkına varılmıştır.
Birkaç misal söyliyelim. Türevden mahrum
sürekli fonksiyonların var olduğunu biliyoruz. Mantığın bize kabul ettirdiği bu önerme kadar sezgiye aykırı gelen hiçbir şey yoktur. Dedelerimiz hiçbir zaman şöyle söylemekten geri durmamışlardı: «Mademki her eğrinin bir teğeti vardır, o halde her sürekli foksiyonun da bir türevi bulunacağı apaçıktır.»
Sayfa 18
*Vauban (1633 —1707) Ünlü askerî mühendis ve
istihkamcı.
Bazıları her şeyden önce mantıkla meşgul olur; eserlerini okurken, onların, hiçbir şeyi tesadüfe bırakmaksızın tahkim edilmiş mevzie doğru yakınlaşmaya çalışan bir *Vauban metodiyle, ancak adım adım ilerlemiş olduklarına inanacağımız
gelir ötekiler sezginin gösterdiği yoldan gider ve ilk hamlede birtakım kazançlar sağlarlar,
fakat bunlar, cesur süvari öncülerinin başarılari gibi, çok defa kararsızdır. (...) Onları sezici veya mantıkçı yapan, zekâlarının tabiatıdır, yeni bir konuyu
ele alınca bu tabiattan sıyrılamazlar.
Sayfa 4
Medeniyet ancak bilim ve sanat sayesinde bir değere sahip olur. Bilim için bilim düsturunu kimileri hayretle karşılamıştır; halbuki bunun en az hayatı hayat için yaşamak kadar değeri vardır, üstelik hayat yalnızca sefaletten ibaret olsa bile.
Sayfa 193
Zeka eylem için olmasa bile felsefe için vazgeçilemeyecek bir alettir. Bundan dolayı tam anlamıyla anti-entelektüalist bir filozof imkansızdır. Belki de eylemin üstünlüğünü ilan edebiliriz, fakat bu sonuca varan yine zekamız olacaktır. Zeka, eyleme öncelik tanıyarak adeta "düşünen saz" olma üstünlüğünü muhafaza edecektir. Bu hiç de azımsanmayacak bir üstünlüktür.
Sayfa 155