Cezmi, Osmanlı-İran savaşları dönemlerinde yaşamış gözüpek, lafını esirgemeyen, bilgili ve savaşçı bir gencin hayatını anlatan bir romandır. Edebiyatımızdaki ilk tarihi roman olması değerini bir kat daha artırıyor. Cezmi'nin bir diğer ayırt edici özelliğii Özdemiroğlu Osman Paşa, Sinan Paşa vb. gerçek hayatta, o dönemde yaşamış, savaşlara katılmış kişileri roman kahramanı olarak onurlandırmasıdır. Bu yönüyle gerçek olanı ve kurguyu biraraya getirmiş bir eser.
