Sözler ve Alıntılar
Umay Ana
"Geleneksel Türk inanışları arasında "Umay" adı verilen, çocukların ve kadınların koruyucusu olduğuna inanılan manevi bir varlık inancı vardır. İslam'ı kabul ettikten sonra bu varlık kötü bir varlığa dönüştürüldü ve "Umacı" olarak anılır oldu. Müslüman olduktan sonra bu boşluğu Fadime Ana inanışı doldurdu. Bu anlayış, Anadolu'dan Orta Asya'ya kadar Türk topluluklarında yaşayan bir inanıştır. Bu özelliğinden dolayı halk inanışları ile müesses dinlere ait inançları çoğu zaman ayırt etmek güçtür."
Anadolu'da Taş Kesilme Motifi
"Taş kesilme motifi halk arasında taşla ilgili yaygın inanışların bir başka örneğidir. Burada kutsala karşı bir saygısızlık ya da olağanüstü kritik durumda yapılan bir dileğe karşılık taş kesilme söz konusudur.
...
Sevgililerine kavuşamayan güzeller, iffet sahibi güzel kızlar, bir hücumda iffetinin ve sevgisinin lekelenmemesi için taş olmayı tercih edenlerin dilekleri.."
“Büyük havariler Petrus ve Pavlus'un kemiklerinden başka, Roma şehrinde Diodetian'ın yönetiminde yaşanan katliamlarda "şehit" olan Hıristiyanların kemiklerinin sayısında bir patlama yaşandı. Bu erkek ve kadınlar "şehit" olmalarından dolayı hemen kutsallık kazandılar. Hatta iş öyle bir noktaya geldi ki, bir Hıristiyan katledildiğinde olayı izleyen diğer Hıristiyanlar, aceleyle koşarak ölenin giysilerinden parçalar koparmaya çalışır ya da en azından kendi elbiselerinden bir parçayı ölenin kanına sürerlerdi. Bu sırada tüm Avrupa'da daha önemsiz görülen aziz ve şehit mabetleri mantar gibi çoğaldı. Neredeyse her kilisenin kutsal emanetleri vardı.”
Anadolu’da Ayla İlgili İnanışlar
“Güneş ve ay battıkları zaman: "Vah zavallı güneş." ve "Ay babasına gidiyor." demek adettir. Güneşle ay doğduklarında: "Güneş anasından doğdu", "Ay evinden çıktı"
denir. Sinop’ta ay Allah’ın bir kulu olup, onun emriyle Şark’tan doğar. Garp'tan batar.
Halk, aya karşı hürmet eder ve ismi anıldığında mutlaka "mübarek" sıfatı ilâve edilir. Ay "erkek" güneş ise "kadın" telakki edilir. Aya layıkıyla bakılabildiği için erkek, güneş ise gözleri kamaştırdığından dolayı mahrem ve bu itibarla kadındır.
Kırşehir’de ay, insan şeklinde bir erkek çocuk kabul edilir. Ayrıca bedir halinde iken etrafında görülen halenin meleklerin kanatları olduguna inanılır. Ayın evinin olduğuna, gündüz evinde oturup gece dışarı çıktığına, bir de yavrusunun
bulunduguna inanılır.”
Evli Barklı'daki Bark
"Ziyaret fenomeni, mezar inşası, mezara duyulan saygı, daha çok İslam öncesi geleneklerin devamıdır. Türkler din değiştirmelerine rağmen geleneksel inanışlarını unutmamış, mezar geleneklerini de çok az değişiklikle günümüze kadar taşımıştır. Nitekim ziyaret amacıyla gidilen türbeler, Orhun Abidelerinde "Bark" adıyla geçmektedir. Bunun yanında, yatır ziyaretleriyle, Türklerin köklü inançlarından "Atalar Kültü"ne dayalı inanışlar arasında bir bağ vardır."
Cin Çarpmış
"Eskiden yüzü eğilenler için 'Cin Çarpmış' denirken bilimsel gelişmeler sonucunda bunun yüz felci olduğu ortaya çıkmıştır. Çocuğu olsun diye kadınların yaptığı (veya yapmaya zorlandığı) birçok davranış artık yapılmamaktadır. Sebebi bilinmeyen ve insanı çaresizlik içinde bırakan durumlarda veya kaygılar yüzünden ortaya çıkan bu tür inanışlar, sebebi bulunduğunda ortadan kalkmakta yada farklı bir mahiyete bürünmektedir."
Doğayı Tanıma Sevdası
"Bazı antropologlar ilkel insanların sebebini bilmedikleri veya kontrol edemedikleri olaylarla baş edebilmek için balta, ip gibi aletlere güç atfederek onlar vasıtasıyla kontrol altına almaya çalıştıklarından bahsederler. İlk insanlar sebebini bilmedikleri şeylerle ilgili açıklayıcı sebepler üretmişler ve buna inanmışlardır. Mesela; kayaların saygıdeğer oldukları, kayalara vurulmadığında salgın hastalıkların ortaya çıkmayacağına inanmışlardır. Günümüzde de bu tür davranışlara rastlanır. Örneğin ağaç dalına kurbağa asıldığında kurbağa kurudukça siğilin de kuruyacağına inanmak, yürümesi geciken çocuklar için köstek kesme gibi yöntemlere başvurmak bunun örneklerindendir."