İnsan yaşadıklarının, tecrübelerinin veya geçmişinin etkilerinden gerçekten kurtulabilir mi ya da kurtulmak istemek ne derece doğrudur? Ne de olsa bizi biz yapan şey anılarımız, düşüncelerimiz veya geçmişimiz değil midir? İnsan geçmişini silerse ondan geriye ne kalır ki; koca bir şimdiden başka? Dün, bugün veya yarın hiç fark etmez hangi zaman diliminin insanı olursanız olun şunu unutmayın ki; hiçbir zaman birbirinden bağımsız değildir. İnsan hayatı her koşulda ve noktada istisnasız senkronize ilerliyor. Çarklar yerine oturmadan bir öteki aşama kaydedilmiyor.
Koca bir insanlık suçu olan -gerçi günümüzde bu liste hayli kabarık- Nazizmin etkilerinin hissedildiği hatta toplama kampları günlerinden oluşan koca bir mazi (!) Ayrıca yazar Jorge’nin İspanyol militanlığı ile hem Castila dilinde hem de Fransızca dilinde yazıları bulunmakta hatta 1939'da Paris'te sürgün yaşamına başladıktan sonra da Fransız Komünist Partisi üyesi olarak direniş hareketinde yer aldığı da bir gerçek.
Bu romanı; toplama kamplarının dünyasını, geriye dönüşlerle imgesel bir gerçeklikle, işkence hakkında meta-psikolojik düşünce düzeyine erişen bir üslupla anlatılmış, o zamanlara ait anılarını, düşüncelerini son derece etkileyici bir üslupla yazmıştır. İnsanın geçmişinde böylesine bir anı bulunursa etkilerinden arınmak mümkün müdür ki zaten? Haliyle yaşaması ayrı zor atlatması ayrı zor olan bu dönem hiçbir zaman atlatılamaz.