İmparatorluk ve kültürü parçalandı, ama bir zamanlar ortaya konmuş kazanımlar, bundan böyle, insanlığın ilerlemesi için mücadelenin önderliğini yüklenen Avrupa halklarının işine yaradı.
Bu saptamaların sonucunu şöyle özetleyebiliriz: Muhammed-Arap (Arap-İslam) kültür dönemi, batmış, Yunan-Roma kültürü ve Rönesans çağından beri yeniden doğan Avrupa kültürü ile eski kültür arasındaki bağlayıcı halkadır. Avrupa kültürü, bu ara halka olmaksızın, bugünkü gelişmişlik düzeyine çok zor ulaşırdı. Hıristiyanlık, bütün bu kültürel gelişmelerin karşısında, tam bir düşman konumunda yer almıştır.
Bu bakımdan hiç de tereddüt etmeden şunu söylemeye hakkımız var: Çağdaş kültür, Hıristiyanlık karşıtı bir kültürdür. Çağımızın en ilerici kafalarıyla en gerici kafaları bu konuda aynı görüştedirler.
Les extremes se touchent, Aşırı uçlar (bu konuda) birbirleriyle birleşiyorlar. Çünkü gizleyecek bir şeyleri yok.
