Zanaatkar
Richard SennettZanaatkar Sözleri ve Alıntıları
Zanaatkar sözleri ve alıntılarını, Zanaatkar kitap alıntılarını, Zanaatkar en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
O zamanki genç halimle Arendt’e diyemeyeceğim bir şeyi şimdi söyleyebilirim: İnsanlar kendi yaptıkları şeyler sayesinde kendileri hakkında da fikir sahibi olabilirler; yani maddi kültürün bir anlamı vardır. Yaşlandıkça öğretmenim Arendt de Homo Faber'in sahip olduğu muhakeme gücünün insanlığı bizzat kendisinden koruyabileceği konusunda daha umutlu olmuştu. Ben de ömrümün kışında, çalışan insan-hayvan konusunda daha fazla umut beslemeye başladım. Aslında Pandora kutusunun içindekileri daha az korkutucu hale getirmek mümkündür; daha insani bir maddi hayatı başarabiliriz, yeter ki eşyaları imal etmeyi daha iyi kavrayabilelim.
Bir ayna-alet (bu kavramı ben uydurdum) bizi kendimiz hakkında düşünmeye davet eden bir uygulamadır. İki çeşit ayna-alet vardır. Bunlar da replikant' ve robottur. Replikant için modem adlandırma ilk kez Blade Runner [Bıçak Sırtı] filminde yapıldı, filmde insanların kopyalan başroldeydi. Ira Levin’in romanı The Stepford Wives’ta’ yaratılmış olan mükemmel kadınlar da birer replikant’ü. Gerçek dünyada gönüllere [kalplere] hizmet eden banş elçileri de replikant makineler gibidirler, biyolojik olarak işlev görmesindeki gibi, kalbin şarj olması için gerekli enerjiyi sağlarlar. Bütün bu marifetler, bizi taklit ederek bize ayna tutarlar.
Yine de yeni ekonominin zanaatkarların m çabalan, muzafferiyetçiliğe karşı bir önlemdir. Yeni ekonominin büyümesi, Amerika ve İngiltere’de bu işçilerin çoğunu kendi aralarında bütünleşmeye sevk etmiştir. Kendi çalışanlanna pek az sadakat gösteren şirketler, elbette bunun karşılığında da çalışanlarından pek az bağlılık görür. 2000’lerin başlarında sıkıntıya düşen internet şirketleri, bu davranışlarının sonucunda acı bir ders almıştı. Çalışanlar tehlikeye düşen şirketlerin ayakta kalması için çaba sarf etmek yerine batan gemiyi derhal terk etmeyi tercih etmişlerdi. Kuruluşlar karşısında kuşkulu olan yeni ekonomi işçileri, şirket siyasetlerine katılım bakımından iki nesil önceki teknik işçilere kıyasla daha az söz ve oy hakkına sahiptirler; bunlardan pek çoğu gönüllü örgütlenmelerin üyeleri olsa da pek az aktif katılım gösterirler.
“Ayna-alet”
Dil, insan bedeninin fiziksel hareketleri için uygun bir “ayna-alet” değildir.
Sayfa 126 - Ayrıntı Yayınları. 3. Basım. 2019. Çeviren: Melih Pekdemir.
Tüketiciler gerçekte kullandıkları güç yerine yeni satım aldıkları eşyalardaki potansiyel gücü satım alıyor; yeni otomobil saatte yüz mil hız yapabilse de sürücü, bu aracı zaten genellikle tıkanan bir tasdikte sürebiliyor. Modern müsrifliğin bir başka açıklaması ise tüketiciler için cazip olanın aracın nasıl çalıştığı değil de ondan beklentileri olduğu şeklindedir; en son çıkan bir şeyi satın almış olmak, onu daha uzun süre kullanabilmekten daha önemlidir.
Her iki durumda da eşyaları böyle kolaylıkla elden çıkarabilmek, buzları elimizde tuttuğumuz gerçek nesneler karşısında duyarsız hale getirmektedir.
Sayfa 143 - Ayrıntı YayınlarıKitabı okudu
Ne var ki onları zanaat da koruyamıyor. Günümüz küresel piyasasında, orta düzey becerikli işçiler, aynı becerilere sahip olan ancak daha düşük ücretle çalışan Hintli ya da Çinli benzerleri karşısında işlerini kaybetme ihtimalinin riski altmdalar; iş kaybı artık sadece işçi sınıfını ilgilendiren bir sorun değil. Yine, pek çok firma çalışanların becerilerini dikkate alan uzun dönemli yatırımlar yapma eğiliminde değil, daha masraflı olan eğitim süreçleriyle uğraşmak yerine halihazırda ihtiyaç duyulan yeni becerilere sahip insanları işe almayı tercih ediyor. Bu iç karartıcı tabloda başka pürüzler de var. Sosyolog Christopher Jencks, “beceriye göre kazancın” beceri merdivenlerinin üst basamaklarında güçlü, alt basamaklarında ise zayıf olduğuna işaret etmiştir.
İnsanların yeni ekonomi görevlerinde yaptıklan çalışma, beceriye bağlı, yüksek tansiyonlu ve uzun zaman alan işler olsa da bu çalışma, yine de emekten kopuk vaziyettedir: Araştırmamızda, işlerinde yaptıkları başarılı bir çalışmadan dolayı ödüllendirileceklerine inanan pek az sayıda teknisyenle karşılaştık. Modem zanaatkar böyle bir ideali, zahmetle meydana getirmiş olabilir ancak ödüllerin yapılanmasının verili durumunda, böyle bir çaba göze çarpmayacaktır.
Bu ilk kitap zanaatkârlık yani eşyaları güzelce yapabilme becerisi hakkındadır. İkinci kitap, saldırganlığı ve fanatizmi yönlendiren ritüellerle ilgili hünerlere yöneliktir; üçüncüsü de sürdürülebilir çevrelerde yerleşme ve yapım bakımından gerekli becerileri keşfetme peşindedir. Üç kitap da teknik konusunu ele alıyor; ancak teknik akılsız bir işlem olmaktan ziyade kültürel bir konu olarak değerlendiriliyor; her kitap belirli bir hayat tarzını idame ettirmekle ilgili bir teknik hakkındadır. Projenin tamamı ise üretken kullanım hakkında ortaya koymaya çalıştığım kişisel bir paradoksu içeriyor.
Homo Faber, maddi emek ve pratiğin hâkimidir; Animal laborens’ın bir meslektaşı değildir, ondan üstündür. Böylece, Arendt’e göre, biz insanlar iki boyutta yaşamaktayız. Birincisinde bir şeyler yaparız, bu durumda belli bir göreve boyun eğmiş ve ilkesiz [amoral] bir özellikteyizdir. Biz aynı zamanda üretimi durdurduğumuz, tartışmaya ve birlikte akıl yürütmeye başladığımız daha yüksek ve başka bir hayat tarzına da sığınırız. Animal laborens “Nasıl?” sorusuna odaklanmışken, Homofaber ise “Niçin?” diye sorar.
İyi bir öğretmen tatmin edici bir açıklama sunar; büyük bir öğretmen ise -Arendt öyleydi- huzursuzluk yaratır, rahatsızlık verir ve tartışmaya davet eder.