ş
Şehirler
6 üyeTakip
Her şehrin bir ruhu vardır. Ve, bunu, en çok, dış yapılar, sokaklar ve parklardan çok, «insan» oluşturmaktadır. Büyük insanların, insanlığın gerçek, doğru, iyi ve güzel adına ortaya koyduklarından
Şehirler, medeniyetin aynasıdır. Her medeniyet, kendine özgü şehirler kurmuş. Coğrafî ve ekonomik şartlar, şehirlerin inşasında rol oynar ama herhâlde asıl etken dindir. Bu bağlamda İslâm’a özgü bir şehir mimarîsi/geleneği var. Aynı şekilde Batı medeniyeti de kendine özgü şehirler kurmuş. Onların şehir geleneğinde güce, ihtişama dayanan Roma sitelerinin etkisi büyük… Sezai Karakoç, İslâm şehirlerine; Allah’ı ve mâverayı hatırlatan mimarîsinden dolayı ‘İlâhî site’ diyor. Yahya Kemal, “Koca Mustâpaşa” şiirinde İslâm şehirlerindeki bu dünya-metafizik ilişkisini; ‘Ahiret öyle yakın seyredilen manzarada’, ‘Geçer insan bir adım atsa birinden birine’ dizelerinde dile getirir. Oysa modern kentler, Allah’ı ve metafiziği unutturup ihtişamı, maddeyi, tüketimi, şirki teşvik ettiği için ‘inkâr siteleri’dir Karakoç’a göre…
Alaattin Karaca
ORHAN GAZİ’NİN PÂYİTAHTI: BURSA
Osmanlı Devleti’nin ikinci padişahı olan Orhan Gazi, memleketin hududu, genişleyince nereyi pâyitaht yapacağını vezirleriyle istişare etti. Onlardan bazıları dediler ki:
“Padişahım, öyle bir şehirde mekân tutmalısınız ki o şehirde hem kazanç kolay olsun hem de insanları kendisine cezbetsin. Bu ise ancak ziraat, ticaret ve sanatkârlarla olur. Bursa, bu şartlara uygundur. Etrafı hep bahçe ve tarlalarla dolu, suyu bol bir memlekettir. Çiftçiler her ne ekseler, beklediklerinden fazla mahsul alırlar. Mağrip’ten Horasan’a kadar birçok tüccar buraya gelip ticaret yapar. Çarşısında her çeşit eşya bulunur, sanatkârlar her türlü meslekleri icrâ ederler. Sıcak günlerde soğuk suları ve soğuk günlerde sıcak kaplıcaları vardır.”
Bunlar gibi daha birçok güzel vasıflarını saydılar. Bunun üzerine Orhan Gazi, fethettiği Bursa’yı pâyitaht yaptı. Birçok câmi, medrese ve halkın ihtiyaç duyacağı çarşı, bedesten, dârüşşifâ vesâir bina inşa ettirdi. Dervişler için tekkeler yaptırdı. Bursa’yı maddeten ve manen mamur bir hâle getirdi.
Bursa’yı pâyitaht edindiği sene Orhan Gazi’nin oğlu Şehzâde Murad dünyaya geldiğinden Bursa’nın bir ismi de Sultan Murad’ın unvanı olan Hüdâvendigâr olmuştur. Bursa şehri tarihte, “Vilâyet-i Hüdâvendigâr, Gazi Hüdâvendigâr” isimleriyle de bilinmiştir.
Nice devletler hududunu korumak adına sayısız savaşlar, mücadeleler verdi. Bazıları silahla bazılarıysa diplomasiyle neticeye vardı. Mücadelesine son noktayı koyamamış olanlar da cabası. Bununla beraber tarafların sınırlara mutabık kalmasına rağmen kafalarda soru işareti bırakan bölgeler var. Her şeye rağmen sınırlar, tarihin her döneminde devletler için önemli bir unsur olarak yerini korudu.
