Sosyalistlerin öne çıkardığı tüm sorunlar, kozmogoni, boş inançlar ve mistisizm hariç, iki temel başlıkta toplanabilir.
İlk başlık:
Zenginliği üretmek.
İkinci başlık:
Zenginliği bölüşmek.
İlk sorun emek sorununu içerir.
İkinci sorun ücret sorununu içerir.
İlk sorunda söz konusu olan güçlerin kullanımıdır.
İkincideyse söz konusu olan zenginliklerin dağılımıdır.
Güçlerin doğru kullanımından kamu gücü doğar.
Zenginliklerin doğru dağılmasından bireysel mutluluk
doğar.
Doğru dağılım eşit değil, adil dağılım anlamına gelir. İlk
eşitlik, hakkaniyettir.
Çevremizdeki kamu gücü, benliğimizdeki bireysel mutluluk, bu iki başlığın birleşmesinden toplumsal refah doğar.
Sayfa 131 - İş Bankası Kültür Yayınları 2. Cilt
Hristiyan İlahiyatının İsrailî Kaynakları
❝Elohim'in her biri kendi toprağına hakimdi. Yaveh ise öteki tanrılarla münasebetteydi. Onun sahası ötekilerin başladığı yerde biterdi. Birbirine zıt iki davranış vardı:
Profetizm* ve mistisizm. Mistisizm Hinduizm'de yaşıyordu ve neoplatonizm ile profetizm de mozoizme**, Hristiyanlığa ve İslamiyet'e kadar uzanıyordu. Hakikatte, peygamberleri mistiklere aykırı varlıklar gibi tasavvur etmek haksızlık olur.
Peygamberlik, sujenin zaman sınırları üzerine yükselip, dünyada vukua gelecek hadiselerin sebeplerine intikal şuuru veren duyular üstü bir tecrübenin eseridir. Musa'nın Allah'la karşılaşmasında hiç bir zihin gayretiyle bozulmamış saf bir mistik tecrübe işareti buluyoruz.❞
*Profetizm yani nebicilik. Safa'nın Fransızca kaynaklardan yararlandığını, kullandığı terminolojindeki bazı terimlerin bugün kullanılmadığını ya da adlarının değiştini göz önüne almalı.
**Mozoizm'de muhtemelen yazım yanlışı var. Emin olamadım.
Sayfa 63 - Babıali Yayınevi
Hristiyan İlahiyatının İsrailî Kaynakları
Önceki alıntıdan devamla:
❝Bu görüş ne kadar maddeci olursa olsun, İsrail'de mistik bazı temayüller de vardı. Bazı Yahudiler yüksek ruhi kabiliyetler elde ettiler. Aynı zamanda İsrail'de iki cereyan vardı.
Nebiler; peygamberler kuvvetli bir milliyetçi din geleneğine bağlıydılar, Rohe'ler komşu dinlerden alınmış fikirlerle metafiziklerini zenginleştiriyorlardı. Onların çeşitli dallarının tanrıları Akkad panteonundan alınmıştı ve aynı isimleri taşıyordu:
Allah, Elohim, Baal, İstar, Astarte, Malik, Melek, Molo (Moloch)...
Bütün iptidai dinlerin şekillerinde olduğu gibi Yaveh'in totemli ve kabileli tabiatı, milli topraklarla münasebetlerinin dar çerçevesi içerisindeydi.❞
Sayfa 63 - Babıali Yayınevi
Hristiyan İlahiyatının Grek ve İbrani Kaynakları
❝İsa'nın ilk şakirtleri İsrail'den dini bilgilerini almışlardır. Hristiyan akidesi Helen felsefesinin tesiri altında da kalmıştır. İbraniler gibi, Grek telakkileri de anitikitenin çeşitli dinlerinden alınmış bir çok elemanlarla doludur.
Hristiyan teolojinin menşelerini iki kaynakta toplamak onları tahdit etmek değildir.❞
Söz konusu iki kaynak Helenistik felsefe/Grek politeistliği ve Yahudilik/Yahudi mistisizmi
...
❝İlk bakışta Yahudi mistisizmini tarif etmek paradoksal görünür. İlk İsrailliler, kendilerine manevi ihsanlarda bulunması içi değil, maddi menfaatler bağışlaması için, mesela düşmanlarının mahvolması için, yeni topraklar elde etmek için, hayvan sürülerinin çoğalması için ve karılarında doğurma kabiliyetinin artması için dua ederlerdi. Her şeyden evvel bu dünyada uzun ve zengin bir ömür sürmek isterlerdi, öteki dünyaya pek aldırış etmezlerdi.❞
Sayfa 62 - Babıali Yayınevi
OM
❝Buddhizm, hayatı ıstaraba bağlayan ve tecrübenin boşluğunu gösteren akidesiyle, çok defa kötümserliğe götüren bir Nihilist (hiçlikçi) telâkki edilmiştir. Oysa ki, Buddhizm geçmişte yalnız asil medeniyetlerin gelişmesine uymakla, en yüksek kaliteli insanların münasebetlerini kazanarak zenginleşmekle kalmamıştır. Bugüne kadar, ister Tibet’te veya Sylan’da(Sri Lanka), ister Birmanya veya Japonya’da ister Kore’de veya bir başka yerde hiçbir Buddhist manastırı ziyaret edilemez ki, insana derin bir sükun ve hafif bir neşe vermesin. Bu sükun ve neşe, insan şuurunun merkezinde büyük gerçeğe yönelen uyanıklığın eseridir.❞
Sayfa 59 - Babıali Yayınevi
Fayda cihetinden Nirvana
Gautama, Thatagatha’da der ki:
❝İki zıt kutup vardır kardeşler, kurtulmak isteyenler bunları bertaraf etmelidir. Biri, ihtirasların ve duyguların zevklerini tatmin etmektir ki, çirkindir, adidir, küçük düşürücüdür, habistir. Bu, arz çocuklarının yoludur.
Öteki, şiddetli fedakarlıkların yoludur, acıdır, zahmetli ve faydasızdır. Bu iki zıt kutbu bertaraf eden üçüncü yolu; gözleri açan, düşünceyi aydınlatan, barışa, hikmete, Nirvana’ya götüren yolu Buddha bulmuştur.
Buddha’nın dersleri <Dhamma> adını alır. İyi iman veya dürüst din demektir. <Tanha>nın* ilcalarına galip gelmeye yardm eder.❞
*Tanha: Fiziksel yahut zihinsel aşırıya kaçan açlık, oburluk, cimrilik.
Sayfa 57 - Babıali Yayınevi
Nirvana denen şey
Thatagatha:
-Kardeşlerim! Istırabın sebebinin yüce hakikati şudur: Doğum ıstıraptır, hastalık ıstıraptır, ölüm ıstıraptır, sevilen varlıklardan ayrılmak ıstıraptır, sevilmeyen varlıklarla yaşamak ıstıraptır, arzu edilen şeyleri elde etmemek ıstıraptır, sevilmeyen şeye tahammül etmek ıstıraptır, velhasıl ayrı ayrı varlıkların varlığı ıstıraptır.
İşte, aziz kardeşlerim, ıstırabın sebebinin yüce hakikati budur. Bu, yaşamak istemektir, var olmak arzusu ve doğuştan doğuşa şu veya bu şekilde insanı tatmin edecek zevkler istemek arzusudur.
İşte, kardeşlerim, ıstırabın sonunun yüce hakikati şudur:
Yaşama arzusunu yok etmek, var olma ve bahtiyar olma arzusunu yok etmek.
Sayfa 57 - Babıali Yayınevi
Beklenen aydınlanmanın heyecanlandırmaması
... Hakikati örten, onun dünyaya karşı beslediği alâkalar ve insan tabiatıydı. Bu örtüyü kaldırmak lazımdı.
Bir ormana çekildi. Kendini mahrumiyetten mahrumiyete sürükledi. Fakat nafile. Kurtuluşun yolunu bulamadı. Bu semeresiz tecrübelerden sonra, iç engelleri devirmek için harikûlade bir derin düşünce hamlesi yaptı ve efsaneye göre Bo ağacının altında bütün bir gece süren düşünceden sonra, kurtarıcı aydınlığa kavuştu.
Sayfa 55 - Babıali Yayınevi
Safa'nın Hinduizm ve Yoga'ya dair araştırma yapıp kalem oynatması
Yoga'nın ikinci derecesi olan Yama, on dini temizleme prensibinde (Niyamalar'da) özetlenir:
1. Tapa, bedenî perhiz.
2. Santoska, ilahi iradenin mutlak kabulü.
3. Astekya, liyakatler ve liyakatsizlikler üzerine Veda* doktrinlerinin kabulü.
4. Dhana, merhamet ve âlicenaplık.
5. İşvarapuja, zevahir tanrısına tapmak.
6. Siddantani-Sramana, dinî felsefe tetkiki.
7. Arî, kanuna karşı işlenen günahlar için pişmanlık.
8. Mathi, imanda mukaddes kitaplara ve aşk'a uygun yaşamak.
9. Djapa, yazılı duaların okunması.
10. Vrata, yasak hareketlerden kaçınma.
*Veda dediği Hinduizm'in Sanskritçe yazılmış kutsal metinleri.
Sayfa 48 - Babıali Yayınevi
Mistisizm ve dinin geleneksel düşmanı bilim ; kuantum fiziğinin öngördüğü evren modelinin, Taocular ve diğer mistiklerin yüzyıllardır yaşadığı evrenden çok da farklı olmadığını giderek derinleşen bir idrakle kavramaya başladı.
