Takvanın en önemli ve temel işlevi insana doğru bir şekilde kendini inceleme ve doğruyu yanlıştan ayırdedebilme kabiliyet ve gücünü vermesidir. Bir şahıs bu şekilde kendi kendisinin röntgenini çekmek (self x-raying) kudretine erişebildiği ölçüde hatadan/günahtan ve onun "ben"i tahrib eden (self destructive ) neticelerinden "korunma" imkanına kavuşur. Fakat, şu da ifade edilmelidir ki, takva kavramıyla ima edilen bu "kendini inceleme (nefis muhasebesi) " hiçbir zaman kendini herşeyden masum görme anlamına gelmez. Tam aksine; takvanın anlamının ayrılmaz bir unsuru şudur: Bir insan davranışlarını düzenlemek için kendini mümkün olduğu kadar nesnel şekilde nefis muhasebesine çekse de, hiçbir zaman doğruyu seçtiği hususunda garanti yoktur. Eğer bu nefis muhasebesi tek başına yeterli olsaydı, hümanizm mükemmelen işler ve böylece "aşkın"a ihtiyaç kalmazdı. Fakat, insanların vicdanlarının ne kadar subjektif olabildiğini biliyoruz. İşte takva bizzat bu aşkınlığa işaret eder; zira onun ima ettiği şey, her ne kadar seçim bizim, çaba/fiil de bizimse de; bizim yapıp etmelerimiz hakkındaki nihai ve gerçekten nesnel değerlendirme bizim değil "Allah'ın yetkisindedir ". Kurana göre insanın en büyük düşmanı, yani en büyük şeytan, onun kendi kendini kandırması ya da kendi nefsini aldatmasıdır (self deception). Heva (çoğulu ahva:insanda derinden kökleşmiş ve teşhisi zor arzular) ve umniye (çoğulu emanin: insanın emniyet içinde olduğu vehmi/kuruntusu) terimleri Kuranda son derece sıklıkla geçer. Muhtelif defalar, Peygambere dahi, vahyin onun arzularını hesaba katamayacağı söylenmektedir.
Bu gece nefis muhasebesi yapma gecesi..Bu gece geçen ömrünü gözden geçirme gecesi...Koskoca bir yıl geçti hayatından..! Bu sene daha da yaşlandın, ahiret sana biraz daha yakın artık...Sevinmeli misin yoksa ağlamalı mısın kendi haline..? Bu yıl Allâh için neler yaptın ? Yoksa haramlara mı daldın..Namazlarını mı ihmal ettin, yoksa ilim öğrenmekte tembellik mi..? Kaç kalbin kırılmasına sebeb oldun, tabi Müslüman kardeşinin arkasından razı olmadığı şekilde konuştuğunu da unutmamak lazım... Vay haline ey kardeşim...ZARARDASIN..! Bu gece otur ve günahlarına ağla..Nefsini hesaba çek hesaba çekilmeden önce..! Geçici olan şu dünya için uzun hayaller kurmayı bırak, ahiretine azık topla ve ecel gelmeden önce TÖVBE et...Yeni ve tertemiz bir sayfa açmak için geç değil belki de..Azmet , yen şeytanı , kurtul şu kibirinden havandan...Unutmaki en yüce olan O Peygamber, en mütevazi olan idi...(BU NASiHAT ÖNCE KENDi NEFSiMEDiR.) Rabbim sizi salihlerden evliyalardan eylesin.Rabbim , ömrümüzün kalan kısmını geçen kısmından daha hayırlı , daha bereketli ve faziletli eylesin inşallah..
Nefsinden gelen sözün samimiyet olduğuna inat edenden korkulur.
Dışarıdan tenkit kolaydır. Aynı işin içine girdikten sonra, tenkidin zulümkârlığını anlamak o kimse için ne acı, ne felaketli, ne hasaretli ve ne derece manevi mesuliyetlere dûçar olucudur!...
Umumi bir göz gezdirmek, tembel ruhların usulüdür.
İnsan ne kadar âlim olursa olsun, cahillerin yanında cahildir.
Bilseniz ki gayret ne kadar kıymettardır, bir dakika boş durmazdınız.
Yaptığın işi bütün mevcudiyetinle, hayatın ve mevcudiyetin ona bağlı imiş gibi yap.