samed botan
@samednr
Lê çavdêr be, bêdeng be, kêm darizîne û gelekî bipirse. https://1000kitap.com/yazar/platon
izmit
buhtan, 12 Şubat
46 okur puanı
Şubat 2022 tarihinde katıldı
Şu anda okuduğu kitaplar
Okuma Hedefleri
Keç û kurên ku hene li Botan
Belkî li tevahiya Kurdistan
Her kesê bi ciwanî navdar e
Li deftera me bi cih û war e
Bi qasî li şar yên xweşik hene
Hemî rû bi rû me ew dîtine
Agir e evîn ten çiyayê Tûr
Dil jî ew dara pir agir û nûr
Sîng çiradank e pirîsk çira ye
Can zeyta wê ye fitîl cefa ye
Dil şûşe ye ew çira di nav e
Raz di her alî wê de belav e
Ji ser ta piyan ew tev seranser
Bi wî agirî şewitîn dilber
Sayfa 95Kitabı okuyor
Ayrıca, Osmanlı'nın "Kürdü Kürde vurdurma" yöntemide devreye sokulmuş, Hamidiye Alayları'nın benzeri olan "Koruculuk" sistemi yürürlüge konmuştu. "Ücretli askerligi" andıran bu sistemin korucuları arasında eski sabıkalılar yer alıyordu. Evleri, köyleri ateşe verilenler ise, bunun nedenini, "koruculugu kabul etmedigimiz için" diye açıklıyorlardı.
Okur Takip Önerileri
Ankara, isyanı yaratıp besleyen, büyüten sorunları ağzına almıyor, dillendirenleri cezalandırarak susturuyor; dönemin Genel kurmay Başkanı Doğan Güreş'in "düşük yoğunluklu" dediği savaş için bütün olanakları seferber ediyor, ama kestirmeden giderek olayları "terörizm" diye niteliyordu.
Bu Osmanlı'dan kalma bir tanımlamaydı. Ama tanımın içinde "nedenler" yoktu. Osmanlı ve devamının dilinde Kürt hare ketleri "eşkıyalık"tı. Şimdi, "eşkıya" dünyadaki genel tanıma uygun hale getirilmiş ve "terörist" olmuştu. Olaylar da, dış kaynaklı "terörizm" olmuştu. "Terörü bastırma"nın dışında ise teşhis ve sorunların tedavisi diye bir resmi görüş, plan, program yoktu. Oysa sorunu yaratan ve birbirinin devamı nedenler vardı.
Osmanlıdan beri tek rarlanan geleneksel söylem ve alışkanlıkla hareketi, "iç ve dış düşmanların oyunu" diye nitelendiriyor, çözümü yine şiddette arıyordu.
Ankara'nın bu dille konuştuğu süreçte, Ferit Melen, Mehmet Ali Birand'a şöyle diyordu:
"Işte bugünlere, bu hatalar sonucunda geldik. Kürtlerin istekleri; adam yerine konmak, insan muamelesi görmek, dayak yememek, küçük düşürülmemek ve pastadan pay alabilmek. Kürt sorunu, bizim doğurduğumuz ve şimdi altından kalkamayacak duruma getirdiğimiz bir sorundur."
Melen, Mehmet Ali Birand'ın Apo ve PKK adındaki kitabın
da, Türkiye Cumhuriyeti'nin Kürt politikasını şöyle anlatıyordu:
"lsyanlar çok kanlı bastırıldı. Ardından da, 1950'lere kadar büyük bir baskı dönemi yaşandı. Jandarma kimseye gözünü açtırmazdı. Oraların her şeyi jandarma onbaşısıydı. Zaten Güney doğu Anadolu yasak bölge durumuna düşmüştü. Kimseler giremez, kimseler geçemezdi.
Kürtler, sırtları Anadolu'ya dönük yaşarlardı. Doğu geri planda kalıyordu. Özellikle eğitim konusunda büyük hata yapıldı. Hiç unutmam, Fevzi Çakmak (Genelkurmay Başkanı) 'Ne okulu?' demiş. 'Biz cahiliyle başa çıkamıyoruz. Okumuşuyla hiç baş edemeyiz.'
Zaten Türkiye'nin genelinde eğitim zayıftı. Bu bölgeye hiç gelmedi. Devletin söylenmeyen politikası, 'zenginleşmesinler, okumasınlar' şeklindeydi. Örneğin, askerde yüksek rütbeye pek çıkartılmazlar, devlet dairelerinde belirli bir düzeyin üstüne katiyen çıkartılmazlardı. Zira devlet korkardı.
Yine en büyük hatamız, Kürtleri sadece susturmak için çaba harcamamızdı. Sürgünler, hapisler, dayak ve baskı...
Siyasi partiler, askerin baskısını pek sevmemekle birlikte, göz yumuyorlardı. Zira kendilerinin hiçbir politikaları yoktu. Dev letin de bir politikası yoktu. Sadece askerlerin politikaları vardı. O da baskı ve gerektikçe dayak..."
İsmet İnönü’nün “Kılavuz kitapçık", rejisöre fazla iş bırakmayan usta bir yazarın senaryosunu andırıyordu. Kitapçıkta yakma işi ayrıntılı biçimde tarif ediliyor ve şöyle deniliyordu:
"Damlar, taş ve topraktan ibaret olup, yalnız tavan ve direk leri ve ağaç dalları vardır. Bunları yakmak güçtür. Ancak dam üstünden bir kısım toprak atılarak, ağaçlar meydana çıkarılır. Toplanacak odun ve çalılar burada yakılmak suretiyle bina ate şe verilir. Kapısından içeriye odunlar yığılarak, ateşleme suretiyle genişletilir.
Her dema dilber diyar bit
Can û dil têk tar û mar bit
Dê çi reng muhbet sitar bit?
Xefkinn bêfeyde ye!
Çû 'umur im d'vê xiyalê
Ma şevek 'idan di salê?
Bêm ziyaret zulf û xalê!
Roj û şev im ev dûa ye
Çûm tewafa pê yû destan
Şubhetê sekran û mestan
Ehlê hal û xûbperestan
Wan ji 'umr, ev muddea ye
Savcı, iddianamede Seid ve arkadaşlarının idamını istiyordu. Fakat TC yasalarına göre, 65 yaşını aşanlar idam edilemiyordu. Nuri Dersimi'nin yazdığına göre, Seid Rıza öldürüldüğünde 75 yaşındaydı. Ama, belgelerde 58 yaşında gösterilerek idam edile bilirhale getiriliyordu.
Seid Rıza'nın Oğlu Reşik Hüseyin 17 yaşında bile degildi. Tutanaklara yaşı 21 diye geçirilecek idam engeli kaldırılıyordu. TC yasalarına göre, kişinin idam edilmesi için 18 yaşını aşması gereki yordu.
Seid Rıza, henüz 17 yaşını bitirmemiş Reşik Hüseyin'e ayrıca düşkündü. Onu darağacında asılı görmek istemiyordu.
- Beni oğlumdan önce asın, dedi.
Yusufanlı Kamer de, "beni oğlumdan önce asın" diyordu.
Fakat tersini yaptılar. Babalara, son anlarında evlat acısı yaşattılar. Seid Abdülkadir ve Şeyh Said'in idamında olduğu gibi, önce oğulları asıp babalara seyrettirdiler.
Nokta dergisi, 1987'de Dersim'i kapak yaparken, ulaşabildiği tanıkların anlattıklarına da yer vermişti. Bunlardan biri de Menez Akkaya idi. Akkaya, şunları anlatıyordu:
"Ben o zaman genç kızdım. Bizim köye askerler birkaç defa gelip gittiler. Bize bir şey yapmadılar. Türkçe bilmedigimiz için ne dediklerini anlamıyorduk. Daha sonra, bir gün yine geldiler. Bütün köy halkını topladılar. Hepimizi değirmen taşının oraya götürdüler. Bize, silahlarınızı toplayıp serbest bırakacagız diyorlardı. Ama bizi çay kıyısına götürüp kurşunladılar. Biz üç kişi kurtulduk. Ben agaca yapıştım, öyle kurtuldum. Günlerce aç susuz ölülerin yanında kaldık. Öyle olmuştu ki, korku diye bir şey kalmamıştı."
Sabiha Gökçen, 1937 baharında, devlet töreniyle Dersim'e yolcu edildi. Resmi tarihin yazdığına göre, uğurlama töreninde, Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, Başbakan Ismet lnönü, Bakanlar Kurulu ve tekmil devlet büyükleri hazır bulundu.