Taylan Gürbüz
@Biyofili
Bu yaşam görüşünde ihtişam var!
- Charles Robert Darwin
Biyoloji, kimya, biyokimya, evrimsel biyoloji, abiyogenez, biyogenez, mikrobiyoloji ve etoloji.
Bilgi, paylaştıkça kullanışlı ve işe yarar olur.
İnstagram: biyofilii
Öğrenci
Üniversite
İstanbul
İstanbul, 20 Nisan 2001
9 okur puanı
Nisan 2020 tarihinde katıldı
Şu anda okuduğu kitaplar
Bir kitabı okumaya başladı
İnançlar ile sol alt şakak girusunun ilişkisi
Marjaana Lindeman ve arkadaşları, kendilerini batıl inanç sahibi olarak tanımlayan on iki kişi ve şüpheci on bir kişi üstünde fMRI taraması gerçekleştirdi. Katılımcılara kritik bir durumu hayal etmeleri söylendi (kısa süre sonra işsiz kalmak ya da partnerlerinden ayrılmak gibi) ve daha sonra bu kişilere “cansız nesnelerin ve doğanın duygu yüklü fotoğrafları” gösterildi (örneğin birbirine bağlı iki kırmızı kiraz). Batıl inançlılar gösterilen resimde kişisel durumlarının nasıl çözüleceğinin ipuçlarını ve işaretlerini gördüklerini bildirdi; hayal edilen şey ilişkinin bozulmasıysa sorun ortadan kalkacaktı, çünkü birbirine bağlı iki kiraz sağlam bağlar ve bağlılık simgeliyordu. Tahmin edeceğiniz gibi şüpheciler bunu yapmadı.
Araştırmanın ilginç tarafı şu ki, fotoğrafları görmek tüm katılımcılarda sol alt şakak girusunu aktive etti, bu bölge imge işlemeyle ilişkilidir. Batıl inançlılarda, şüphecilerle karşılaştırıldığında sağ alt şakak girusunda çok daha az aktivite gözlendi. Bu bölge bilişsel bastırmayla ilişkilendirilir, yani bilişsel süreçleri düzenler ve azaltır. Bu durumda bu bölge mantık dışı örüntüler ve bağlantılar oluşturmaya neden olan etkinliği bastırıyor olabilir, bu da bazı insanların akıldışı ya da olasılık dışı olaylara inanmakta hızlı, bazılarının da ciddi şekilde ikna edilmeye muhtaç olduğunu açıklayabilir; eğer sağ alt şakak girusu zayıfsa, beyinde akıldışı eğilimler gösteren süreçler daha büyük etki sahibi olabilir.
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Hiç yoktan bağıntı bulma durumu; apofeni
Hiç yoktan bağlantılar bulma deneyiminin bir adı da var: Apofeni. Örneğin yanlışlıkla iç çamaşırınızı ters giyer ve sonra da kazı kazanda ikramiye kazanırsanız, bu olaydan sonra kazı kazan satın alırken iç çamaşırınızı ters giyerseniz, işte bu apofenidir; iç çamaşırınızın yönünün bir kazı kazan kartının değerini etkilemesi imkânsız ama siz deseni gördünüz ve bunu izliyorsunuz. Benzer şekilde birbiriyle alakasız iki ünlü kişi bir ay içinde doğal yollarla ya da kaza sonucu ölürse bu trajiktir. Ama bu iki kişiye bakar ve ikisinin de belli bir politik kurum ya da hükümete karşı eleştirel bir tutum içinde olduğunu görerek suikasta kurban gittikleri sonucuna varırsanız, bu apofenidir. Basitçe söylersek, herhangi bir komplo ya da batıl inancın kökenine inmeye çalıştığımızda alakasız olaylar arasında anlamlı bir ilişki inşa etmiş birisini bulabiliriz.
Kategori: ÇıkarımlarKitabı okuyor
Okur Takip Önerileri
Sahte anılar
Ya işler raydan çıkarsa? Beynin bellek sistemini ne kesintiye uğratabilir? Egonun belleğinizi çarpıtabileceğini ama gerçekte olmamış olaylar için hatıralar yaratacak şekilde çarpıtmasının çok nadir olduğunu biliyoruz. Bu sizi rahatlatma çabasıydı. Şimdi bunun asla olmayacağını söylemediğime işaret ederek tersini gösterelim.
“Sahte hatıraları”
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Bellek sistemimiz ne kadar güvenilebilirdir
Aslında beynin bellek sistemlerinin yetersiz olduğu birçok konu var ama nihayetinde gelecekte kullanmak için kafanızda depolanan güvenilir, doğru bilgiye ulaşabilirsiniz.
Bu doğru olsa harika olurdu, değil mi? Ne yazık ki “güvenilir” ve “doğru” sözcükleri beynin işleri için nadiren kullanılabilir, özellikle de bellek söz konusuysa. Beyin
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Beyin ve alkol ilişkisi
İnsanlar alkolü sever. O kadar ki, alkolle ilişkili meseleler birçok toplum için sürekli bir sorun oluşturur. Bunlar o kadar yaygın ve devamlı şekilde ortaya çıkabilir ki, onlarla uğraşmak milyarlara mâl olabilir. Öyleyse bu kadar zararlı bir şey nasıl bu kadar popüler olabiliyor?
Muhtemelen alkol eğlenceli olduğundan. Bunun yanında, ödül ve
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Yüz ve isim hatırlamak arasındaki fark
“Beraber okula gittiğin o kızı hatırlıyor musun?”
“Kümeyi biraz daraltsak?”
“Uzun boylu, koyu sarı saçlıydı ama aramızda kalsın, sanırım saçını boyuyordu. Ebeveynleri boşanmadan önce yan caddede oturuyorlardı ve annesi, Jones ailesinin Avustralya’ya taşınmadan önce oturdukları eve taşındı. Kız kardeşi kasabalı o çocuktan hamile kalmadan
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Kısa süreli ve uzun süreli hafıza
Şu ya da bu zamanda hepimizin başına gelmiştir. Bir odada bir şey yapıyorsunuzdur ve aniden başka bir odaya gidip bir şey almanız gerektiğini fark edersiniz. Yolda bir şey dikkatinizi dağıtır. Radyodaki bir melodi, geçerken size komik bir şey söyleyen birisi ya da izlediğiniz dizideki aklınızı kurcalayan bir ayrıntıyı pat diye çözüvermek. Her
Kategori: ÇıkarımlarKitabı okuyor
Beyin ve belleğimiz
“Bellek” sözcüğü bugünlerde sıkça duyuluyor ama teknolojik anlamda. Bilgisayar “belleği” hepimizin anladığı günlük bir kavram (bilgi için bir depolama alanı). Telefon belleği, iPod belleği, hatta bir USB çubuğuna bile “bellek çubuğu” deniyor. Bir çubuktan daha basiti yok. Bu nedenle bilgisayar belleği ile insan belleğinin, çalışma şekilleri
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Savaş, kaç ya da don!
Yaşayan, nefes alan insanlar olarak hayatta kalmamız biyolojik ihtiyaçlarımızın (uyuma, beslenme, hareket etme) karşılanmasına bağlıdır. Ama varoluşumuz için temel olan şeyler sadece bunlar değil. İşimizi bitirmek içi köşede fırsat kollayan sayısız tehlike var. Şansımıza, milyonlarca yıllık evrim bizi herhangi bir potansiyel tehlikeye yanıt vermek
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Uyku ve NREM evreleri
Net olalım, uykunun amacını hala bilmiyoruz! Uyku (tanımı biraz geniş tutulursa) basit ve yaygın bir parazit yassı solucan olan iplik solucanları gibi en alt türden olanlar da dâhil neredeyse her çeşit hayvanda gözlenmiş durumda. Denizanası ve sünger gibi kimi hayvanlar uyku belirtisi göstermez ama beyinleri bile olmadığından herhangi bir şey
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Beynin kalori girişine adapte olması
Beyniniz ve bedeniniz belli bir kalori girişine bir kez adapte oldu mu bunu azaltmak son derece zor olabilir. Yarış sonrası yüz metre koşucularını ya da maratoncuları iki büklüm nefes almaya çalışırken görmüşsünüzdür. Onları oksijen oburu olarak değerlendirebilir misiniz? Kimse disiplinsiz, tembel ya da açgözlü olduklarını söylemez. Yeme konusunda da benzer bir durum (daha sağlıksız olsa da) söz konusudur, çünkü beden artmış yiyecek girişini umacak şekilde değişmiştir, sonuç olarak da bunu durdurmak güç hale gelmiştir. Daha en başta neden ihtiyaç duyduğumuzdan fazlasını yediğimizin ve zamanla buna alıştığımızın kesin nedenlerini saptamak imkânsızdır, zira çok sayıda olasılık vardır ama şunu ileri sürebilirsiniz; eline geçen her yiyeceği tüketmek üzere evrimleşmiş bir türe sınırsız miktarda yiyecek sunarsanız karşılaştığımız şey kaçınılmaz hale gelir.
Yeme konusunda beynin kontrolünün daha fazla kanıtına ihtiyaç duyuyorsanız, anoreksi ya da bulimia gibi yeme bozukluklarını düşünün. Beyin bedeni, beden imgesinin besinden daha önemli olduğuna ikna etmeyi başarır, böylece besine ihtiyaç duymaz! Bu bir otomobili benzine ihtiyaç duymadığına ikna etmenizle aynı şeydir. Ne mantıklı ne de güvenlidir ama yine de endişe verecek kadar normal bir şekilde yaşanır. Hareket etmek ve yemek gibi iki temel zorunluluk beynimizin sürece karışması nedeniyle gereksiz şekilde karmaşık hale gelir ancak yemek hayatımızın en büyük zevklerinden biridir ve ona bir fırına kömür atıyor gibi davransaydık, hayatlarımız herhalde çok daha sıkıcı hale gelirdi. Belki de beyin ne yaptığını gayet iyi biliyor.
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor
Beynin yemek üzere davranışları
Yemek yakıttır. Bedeniniz enerjiye ihtiyaç duyduğunda yersiniz. Duymadığında yemezsiniz. Düşündüğünüzde bu kadar basit olmalıdır ama sorun tam da budur: Biz çok akıllı insanlar bunu düşünebiliriz ve düşünürüz, bu da her türden soruna ve nevroza neden olur.
Beynimizin yeme ve iştah konusundaki kontrolü çoğu insanı şaşırtabilir. Bunun tamamen
Kategori: ÇıkarımlarımKitabı okuyor