İnsan soyut resime hayranlık duyan biriyle yüzyüze geldiğinde bu acıklılık sefalete dönüşüyor, ama daha beteri ve daha netamelisi soyut resmin eleştirmeni, yani uzmanı yine de. Bazan iğrenç birşey olur: Tüm eleştirmenler bir şeyin ya çok iyi ya da çok kötü olduğunda birleşirler. O zaman söyledikleri herşeyin yalan olduğundan emin olabilirsiniz.
Sayfa 108
Çirkinliği dizlerimin üzerine yerleştirdim ve handiyse o anda bıktım ondan.
Sayfa 75
Sanırım bir insan için dünyadaki en hoş özgürlük, yaşıyor olmasında yatıyor; eğer isterse, çalışmaya gerek duymamasında.
Sayfa 67
Okur Takip Önerileri
West Indies, Kızıl Elma, İtaki, Maçin!
Uzun yola çıkmaya hüküm giydim.
Beyazların yöresinde nasibim kalmadı
yerlilerin topraklarına karşı şuç işledim
zorbaların arasında tehlikeli bir nifak
uyrukların arasında uygunsuz biriyim
vahşetim
beni baygın meyvaların lezzetinden kopardı
kendime dünyada bir
acı kök tadı seçtim
yakın yerde soluklanacak gölge
Sayfa 14
Aşk ve tutku şarkıları söyleyip duran toplumla, aşık olanlar ya da tutkuya kapılanlar için darağacı kuran toplum aynı değil miydi?
İnsanlara, bütün insanlara karşı bir şefkat besliyordum içimde: Onlar hem yanlış yapıyorlar, hem de yanlışlıkların kurbanı oluyorlardı.
Sayfa 73
Çalım satarak yürüyen ve kendi kendini yiyen, düşünen ve sürekli kendini yenileyen bu kibirli, gururlu ve kudretli insan, yeryüzünde, kendisini yok olmaktan kıl payı ayıran bir beden tarafından tutuluyordu. Ama bir kere yerinden kopunca -ve bir gün mutlaka kopacaktı- yeryüzünde onu artık yeniden bir araya getirebilecek hiçbir güç yoktu.
Bilim, tahtından tepe taklak olup düşmüş, az önce insanoğlunun yaptığı gibi çıplak ve aciz bir şekilde ayaklarımın önüne yığılmıştı.
Şaşkın ve kafam allak bullak olmuş bir şekilde etrafıma bakındım: Bilim beni yeni bir inanca götürmeden, eski inancımı ortadan kaldırmıştı. Peşinden gitmeye ant içtiğim aklın yolu, kocaman ve aşılamaz bir engele çarpınca kesilen, kısa ve sığ bir yoldu.
Sayfa 33
Eşyanın bu sonu gelmeyen değişmesi, Aristoteles mantığına göre oluşmaz. Ona aykırı ilkelere göre oluşur. Gerçi, Aristoteles'ten sonra onun "çelişmezlik ilkesi" filozofların yargılarına uzun süre temellik etti. "Bir şey aynı zamanda hem var, hem de yok olamaz," denildi. Oysa, şimdi biliyoruz ki, her varlık kendi karşıtını (zıddını) içine alır. O, aynı zamanda hem kendisi, hem de karşıtıdır. Bağrında taşıdığı bu çelişki oluşa yol açar, oluş içinde bir çözüme varır.
Aslına bakılırsa, doğa bir görünüş ve gözden siliniştir, beliriş ve kayboluştur. Her şey gelişme/evrim halindedir. Gelişmek; çözülmek ve kaybolmaya başlamak demektir. Nitekim, yaşam kendinde ölümü taşır. Kendi karşıtıyla yaptığı keskin bir çatışmadan sonra yaşam doğar. Olacağı hazırlayan şey, onu yok edecek şeyi de hazırlar.
Sayfa 106
Her çağda bu dinsel baskılara rastlanabilir. Atina'nın putatapanları Sokrates'e baldıran zehiri içirdiler; çünkü o, tanrılara inanmıyordu. Filozof Demokrites Abdere'den kovuldu, Heraklites Ephese'den sürgün edildi. Katolik kilisesi Galile'yi hapse attı, Kampanella'ya olmadık işkenceler yaptı; Giordano Bruno'yu Roma’da, Vanini'yi Toulouse’da diri diri yaktı. Engizisyon beş milyon insanı zindanlarda çürüttü, ateşe verilen odun yığınlarının içinde yakıp kül etti.
Cenevre’nin protestanları tanrıbilimci hekim Michel Servet'i diri diri yaktılar.
Yahudi hahamları Spinoza’yı taşa tutmaya kalktılar. Çünkü o, Traite theologique - politique (Tannbilimsel-Siyasal inceleme) adlı yapıtında Kutsal Kitap'ı özgün bir anlayışla yorumlamıştı. Modern düşüncesinin kurucusu Descartes özgür olabilmek için Fransa'dan ayrıldı. Kilisenin takibinden kurtulmak amacıyla yirmi yıl Hollanda Cumhuriyeti'nde sığınmacı olarak yaşadı. Çünkü artık, "kör dehliz"de yaşamak istemiyordu.
Yakın çağlara gelelim: Darwin ve Darwincileri Amerika Birleşik Devletleri protestan kilisesinin çömezleri mahkemeye vererek mahkûm ettirdiler.
Victor Hugo 15 ocak 1850'de Yasama Meclisi'nde verdiği ünlü söylevinde bu din adamlarının mahkemesine seslenerek onlara şu kıtayı gönderiyordu:
Kim mi sizi kızdıran? Söyliyeyim:
Siz insan aklına kızıyorsunuz!
Çünkü o, ipliğinizi pazara çıkarıyor!
Sayfa 83
Politikanın doğası gereği, belirsiz davranışlara zorlar insanı. Politikacının bir yanında sağcılar bir yanında solcular vardır. İkisinin ortasında duran politikacı, her ikisini de dikkate almaya çalışmaktadır. Bizdeki gibi anarşistçe de olsa bir diktatörlükte, sırayla belli uzlaşmalar yapılır; birbirine, bir diğerine birşeyler verilir. Bu durum ise herkesin hoşnutsuz olmasına yolaçar.
Ne var ki seçmen politikacı değildir. Oy vermek politika yapmak anlamına gelmez, daha çok belli bir politikanın belirsiz olmayan şu yanını kabul, bu yanını reddetmek demektir. Seçmene şu söylenemez: "Şu ya da bu direnişlerle mücadele edecek, şu ya da bu grubu dikkate almak zorunda olan, o nedenle kendisini, onay vermenizi istediği şeyin dışında bir şeyler yapmak zorunda görecek bir adamı seçin." Seçmene kesin bir karar vermesi için olanak tanımak zorunludur.
Sayfa 120
'İşkence, anlamsız bir hiddetin, bir korkunun ürünüdür'
İnsanlar genellikle birbirlerini öldürürler: kollektif, ya da tikel çıkarlar için her zaman savaşmışlardır. Fakat işkencede, bu tuhaf maçta, hizmet son derece radikal görünüyor: işkenceci, işkence görenle, insan sıfatı uğruna mücadele etmektedir ve her şey, sanki ikisinin aynı zamanda insan türüne ait olamayacakları biçimde gerçekleşmektedir.
Sayfa 56
Hiçbir vatan, onu yücelten, beslendikleri ve birbiriyle karıştırılamayacak her şeyi, birbirine karıştırmak için aynılaştıran filmlerdeki işleniş biçiminden sonra hayatta kalamaz.
Kültür sözcüğü kullanılmadan anılamayacak ne varsa, acının ve çelişkinin ifadesi olarak, salt varoluşu değil, doğru yaşam fikrini korumaya çalışırdı; kültür endüstrisinin güzel biçimlere soktuğu, uzlaşımsal ve bağlayıcılığını yitirmiş düzen kategorileri, bu yaşamı doğru bir yaşammış gibi, kendilerini de onun ölçütleriymiş gibi gösteriyorlar. Kültür endüstrisinin avukatlarının, buna cevaben kültür endüstrisinin zaten sanat sunmadığını söylemeleri bizzat ideolojidir ve bu ideoloji, değirmenin hangi suyla döndüğünün sorumluluğundan kaçmaya yarar.
Sayfa 116
Büyük sanatçılar, stili kesintisiz ve kusursuz biçimde vücuda getirenler değil, stili acıların kaotik dışavurumuna karşı bir katılık, yani olumsuz bir hakikat olarak yapıtlarına dahil eden sanatçılardı. Sanatsal dışavurum, yapıtların stili sayesinde, varoluşun işitilmeden dağılıp gitmesine karşı koyabilecek güce erişti. Örneğin Mozart'ın müziği gibi klasik diye nitelendirilen sanat yapıtları bile, ete kemiğe büründürdükleri stile ters düşen nesnel eğitimleri içerir. Schönberg ve Picasso'ya dek tüm büyük sanatçılar, stile duydukları güvensizliği elden bırakmadılar ve can alıcı noktalarda stilden çok sanatsal nesnenin mantığına bağlı kaldılar. Ekspresyonistlerin ve dadaistlerin kavgacı bir tonda anlatmak istedikleri stildeki hakikatsizlik, bugün ağlak şarkıcıların şarkı söyleme jargonunda, film yıldızlarının özenle kurgulanmış zarafetinde, hatta bir tarım işçisinin sefil kulübesini çeken fotografçının ustalığında zaferini ilan etmektedir.
Sayfa 60