Sorumsuzluk ayrıcalığını talep eden yazarların ve sanatçıların sayısı çok fazla. Tarihten ve toplumsal mücadeleden ayn tutulunca kültürel işlev metafizik bir şey olur: Kitaplar ve tablolar, kulağına cinlerin, şeytanların ve hayaletlerin üflediği seçilmiş olanın aracılığıyla meydan gelirler. Sanatçı, bu yüzden bir dokunulmazlık beyanıyla doğar.
Şöyle denir mesela: "Jorge Luis Borges Arjantin halkının embe-sil olduğunu düşünür, siyahların bir alt ırk olduğunu ve kötü koktuğunu, yerlilerin, gaucho'ların ve Vietnamlıların o katliamları hak ettiklerini, Pinochet ve Videla'nın kılıçlarının kısa kaldığını düşünür. Ah! Ama Borges'in edebiyatı çok başkadır." Bununla beraber, halkı aşağılaması, geçmişin -atalarının geçmişinin- daha iyi olduğu düşüncesi ve kaderci hayat görüşü bu adamın kitaplarında da vardır; tıpkı açıklamalarında olduğu gibi. Mesela 1976 Ağustosu'n-da şöyle demiştir: "Özgür irade ve özgürlük zorunlu illüzyonlardır" ve "Demokrasi devletin kötüye kullanılmasıdır." Bu yazarın eserinde, açıklanamaz ve değiştirilemez bir evrensel düzen insanlığın istenciyle kaprisli bir oyun oynar; parlak bir eserdir şüphesiz: Bu eserde hayat bir labirenttir; sonsuz bir kütüphanede bizi hiçbir yere götüren bir labirenttir. Özet olarak bize nostalji için izin verilir: Umut için asla. Onun insanlık hakkındaki görüşü, kendini ebedi sayarak insanı tarihten ve özgürlükten tümüyle koparmayı amaçlayan bir sistemle çelişiyor mu gerçekten?
ah Arjartin
Bir "Borges etkisi"nden de söz edilebilir elbette.
Arjantin'de "Borges öykü leri" yazan yeterince edebiyatçı olduğunu kendisi de söylüyor. Serzeniş değil de, uyarı olarak, tatlı bir alayla bir de."Kendilerini bulmacalara, aynalara, kaplanlara falan kaptırmışlar," diyor,
"üstelik bu işi benden çok daha iyi becerdikleri kesin."
Ah, küçük bir atom bombası verin bana
Fazla büyük olmasın
Küçücük
Sokakta gezinen bir atı öldürmeye yetecek kadar
Ama hiç at yok ki sokakta
Öyleyse, saksıdaki çiçekleri uçurmaya yetecek kadar
Ama hiç çiçek yok
Görmüyorum
saksıda
Dünyanın âh'ı gibi ...
.
Sahip olmadığın şeyi verebilirsin. Örneğin, bir insan mutluluk verebilir ve mutlu olmayabilir; korkutucu olabilir ve korkmayabilir. Ve bilgelik verebilir ve ona sahip olamaz. Dünyada her şey çok gizemli.
...
Ah!..
.
İpleri yüzyıllar boyunca birbirine yaklaşan, çatallanan, kesişen veya birbirini görmezden gelen bu zaman ağı, her olasılığı kucaklar.
Çoğunda biz yokuz. Bazılarında sen varsın, ben yok, bazılarında ben varım ve sen yoksun.
...
