Gök Türk Devleti ya da Kağanlığı, Türk Kağanlığına sonradan verilen bir addır. Başta Türkçe yazılı yazıtlar olmak üzere yabancı kaynakların hepsinde Türk devleti olarak kaydedilmiştir. 19. yüzyılın sonlarında Orhun Yazıtlarının çözümlerinin gerçekleştirilmesi sonucunda Türkologlar arasında yoğun bir araştırma yarışı başlamıştı. Nitekim bu dönemde Alman Türkolog W. Bang tarafından teklif edilen Köktürk tabiri kabul görerek yaygın hale geldi. Ülkemizde de Göktürk olarak tanındı ve bu adla öğrenildi.
Halbuki Köktürk adı sadece Kül Tegin Yazıtı'nın doğu yüzünün 3. satırında ve Bilge Kağan Yazıtı'nın doğu yüzünün 3. ve 4. satırlarında geçmektedir. Bütün diğer yerlerde Türk ve Türük şekliyle yazılmıştır. Kök Türk yazımıyla kutsal, ilahi Türk kastedildiği değerlendirilir. Bence Gök Türk (KökTürk) ifadesi çok doğrudur ve yerini bulmuştur. Aksi takdirde Türk adını taşıyan diğer devletlerin Türk olmadığı gibi yorumlar yapılırdı. Bu sayede çıkabilecek karışıklık önlenmiştir.
Fuzulî de bir gazelinde:
Ger derse Fuzulî ki güzellerde vefa var,
Aldanma ki şair sözü elbette yalandır.
Sayfa 47Kitabı okudu
"Bir söz ancak yaşamın ırmağında anlamlıdır"
Sayfa 28Kitabı okudu
Çeviri eleştirisi, zaman zaman sözü edilmekle birlikte, yöntemleri ile ölçütleri tanımlanmamış, baştan sona belirsizliklerle dolu bir alandır. Hele yazın çevirisinin eleştirisi söz konusu olunca, bu be- lirsizlik iyice artar. Gündelik basında, dergilerde, çeviri yapıtlarla ilgili tanıtma yazıları ile incelemeler, birtakım uluorta yargılarla işi geçiştirir hep: “Rahat okunur", "özgün yapıta bağlı", "yazarın sesi- ni aktaran", "özgününden daha güzel", "akıcı" türünden övücü, ya da karşıt nitelikte, yerici yargılardır bunlar
Şimdi dünyaya benden uzak, hiçbir şey beklemediğim, kendisiyle hiçbir alışverişim kalmamış bir şey gözüyle bakıyor, dünya işleriyle ilgili hiçbir istek beslemiyordum. Kısacası, ne onunla yapılacak bir işim kalmıştı ne de bir şeyini istiyordum; bence bu durumda dünya, belki de öbür dünyadan baktığımızda gözükeceği gibi, bir zamanlar yaşayıp da şimdi ayrıldığım bir yer gibi geliyordu bana [. . .]*
* Defoe, Daniel, Robinson Crusoe, çev. Akşit Göktürk, İstanbul, YKY, 2004, s. 119.
Sayfa 48 - Sel Yayıncılık
Sir Francis Bacon'un kurguladığı dünya şöyledir: 'Sanatlarda ve bilimlerde keşfedilmiş ne avrsa onlar artık kullanım, tefekkür, gözlem, çıkarım yoluyla yeniden örgütlenebilir... çünkü en soğuk gerçekleri ve doğanın gizli ısrlarını zihin ve zekanın daha iyi olan kullanımına sokmak ve daha mükemmel olan tekniğiyle işlemek iyidir.'7
7. Francis Bacon, Works, (de.) James Spalding, Robert Ellis ve Donald Heath (Londra: Longman and Co., 1857), 1:129-130 (Denemeler, çev. Akşit Göktürk, İnkılap Kit., 1985).
giriş
İnsana güvenimizi, gelecek güzel günlere umudumuzu hiçbir zaman yitirmeden.
Akşit GÖKTÜRK
Sayfa 35Kitabı okudu
Okuma edimi, başka bir yönüyle, okurun öznel geçmişi, şimdisi, geleceğiyle de ilgili oluyor böylece. Gerçekte her okur, kendi kişisel konumuna, duygusal yapısına, düşünsel yetisine göre yaşar bir metni. Bu açıdan, bir bakıma, her okur kendini okur metinde.
Bir kimsenin sözlerindeki anlamı ararken, o kimsenin kafasında, “söylenen ya da yazılan şeyin yanıt olmayı amaçladığı ne gibi bir soru vardır, bunu bilmek gerekir (ne gibi bir sorudur bu, sizin de bildiğinizi varsaydığı?)”.
Bir sanat yapıtının alımlanmasında bu hiç kuşkusuz, o kimsenin kafasının içine girebilmek, onun düşüncelerini yeni baştan düşünmek değildir. Metnin donanımı, bu ilişkinin okurca kurulabilmesinde başlıca dayanaktır. Dünyayı nasıl gören bir toplumda, hangi yazınsal geleneklerin ortamında, neden yazılmıştır bir yapıt? İşte bu sorunun karşılığı, aranan soru-yanıt ilişkisine büyük ölçüde aydınlık getirecektir.
Okuma edimi, baştan sona, önümüzdeki metni okuma yaşantımızın geçmişi, şimdisi, geleceği arasında bir etkileşmedir. Okurun bilinci metnin bir aşamasında, beklentisiyle uyuşmayan türden bir durum ya da olgu ile karşılaştığı an, bellek aracılığıyla hemen metnin öncesine uzanır. Yeni durumun metiniçi bir art-alana bağlanması çabasıdır bu. Yalnız, bu çaba ile şimdi varlık kazanan her anlam kesin değil, sonraki okuma aşamalarında değişmeye açıktır.