Anselm'in Ontolojik Argümanı
Bu çerçevede Anselm'in argümanı "Tanrı yoktur." önermesinin saçmalığını anlama
girişimi olarak görülebilir. Plantinga'ya göre Tanrı' kavramını Anselm'in "kendisinden daha büyüğü kavranamayan varlık" ifadesinin kısaltımı olarak kullandığımızda, onun argümanı
yaklaşık olarak aşağıdaki gibi formüle edilebilir: Varsayalım,
1. Tanrı realitede değil, fakat zihinde vardır.
2. Realitedeki varlık sadece zihindeki varlıktan daha büyüktür. (öncül)
3. Tanrı'nın realitedeki varlığı makuldür (öncül)
4. Eğer Tanrı realitede var olsaydı, o zaman O, O'ndan daha büyük olurdu. (1 ve 2'den çıkarsanıyor)
5. (3 ve 4'te) varolan Tanrı'dan daha büyük bir varlığın olması makuldür.
6. Kendisinden daha büyüğü kavranamayan varlıktan daha büyük bir varlığın olması makuldür. (5'te yer
alan Tanrı' kavramından hareketle)
Fakat elbette,
7. Daha büyüğü kavranamayan bir varlıktan daha büyük bir varlığın olmasının makullüğü yanlıştır." (1)
Bundan dolayı 6 ve 7 saçma ve birbirleriyle çelişiktir. Buna göre şu sonucu çıkartabiliriz:
8. Tanrı'nın realitede var olmayıp zihinde var olması yanlıştır.
Öyleyse Tanrı zihinde varsa realitede de var olmalıdır. Anselm'in ifadesiyle, bir aptalın bile doğrulayabileceği gibi, yeteri kadar açık bir şekilde, o, zihinde vardır; öyleyse, o, realitede de vardır.
(1) Plantinga, God, Freedom, and Evil, s. 87.
Sayfa 39Kitabı okudu
Gazali'nin eleştirilerinin en temel amaçlarının başında gelen şey, metafizikçilerin Tanrının bildirdiği ilahi yasaları açıklarken kendi akıllarına güvenerek ilahiyat alanını kuşkularla doldurmalarıdır. Filozofların görüşleri vahyin bildirdiği hakikati gizleyerek kendi kuşkulu görüşleriyle insanları kandırdığını öne süren Gazali, salt aklın sınırları dâhilinde ilahiyat alanında konuşulamayacağını belirtmektedir. Bilindiği gibi Gazali'ye göre felsefeciler, metafizik ve kısmen doğal bilimlerde kesin bilgiye sahip değildirler. Metafiziğe ilişkin düşünceleri varsayıma dayanmaktadır. Eğer onların metafizik konusundaki görüşleri varsayıma dayanmıyor ve burhana dayanıyor olsaydı, görüş ayrılıkları içinde olmazlardı. Tehafut'ta genel olarak Aristoteles'i ve onların görüşlerini en iyi şekilde nakledip inceleyen Farabi ve İbn-i Sina'yı tutarsız olmakla suçlar (Kemal Batak, "Gazali versus Mantıksal Pozitivizm: Metafizik Bakımından Bir Karşılaştırma). Çünkü Gazali açısından ilahiyat alanına giren konuların çözümü salt akılla ya da burhanla yapılamaz. Düşünürün bu konudaki genel tutumu, dinin pozitif gerçeklerine dair doğruların ne kanıtlanabileceği ne de yadsınabileceği yönündedir. Başka türlü davranmak, filozofları açık bir yanlışlığa, doğrusu saçma ifadeler kullanmaya götürmektedir (M. Said Şeyh). Gazali'nin bu tutumu Kant'ın metafizik çözümlemeleri ve Wittgenstein'ın açıklamalarında görülür: Söylenebilir ne varsa açıkça söylenebilir, üzerine konuşulamayan konusunda susmak gerekir.
Sayfa 43 - Maviçatı Y.Kitabı okudu
Aklı başında bir insan "Niçin tüm boşluklar boştur?" sorusunu sorarsa bu konuyu anlamadığını farkında olmadan ifşa etmiş olur. Aynı şekilde aklı başında bir kişi “Niçin Tanrı vardır?" sorusunu sorarsa Tanrı kavramını yanlış anladığını farkında olmadan ifşa etmiş olur. Bundan dolayı Plantinga'ya göre, ancak olumsal olan bir P iddiası için “Bu niçin P'dir?" sorusunu sormak uygun olur. Zorunlu olanlar için bu türden sorular ise bizi konu dışına iter. Örneğin bir kişi "Niçin şeker tatlıdır?" diye bir soru sorsa, şeker kavramını anlamadığını, bilmeden, ifşa etmiş olur.
Freud'un görüşlerine göre Tanrı inancı illüzyondur ve arzunun tatmini (wish-fulfillment) mekanizmasından ortaya çıkar. Marx'a göre de dinî inanç bilişsel işlememenin44, zihinsel ve duygusal sağlığın eksikliğinin bir sonucudur. Bu yüzden inanan kişi etimolojik anlamda delidir (insane). Ona göre insan dini oluşturur, din insanı oluşturmaz.45
"Tabiatın hiç de övünemeyeceği kadar fakir ve kitap yarattığı haşin tabiatlı" bir arazidir bu. Uzmanlar Mustafa Kemal'e istediği yanıtı veremez. Ancak, o bölge köylerinde kendi araştırmasını yapmıştır ve kararlıdır. "Ankara'nın kenarında hem batak hem çorak hem de fena yer. Bunu biz ıslah etmezsek,kim gelip, ıslah edecektir?" der...
(Atlas Dergisi Ekim 2023 )
Teleolojik olarak açıklanan özgür seçimlerimiz varsa, zihinsel olandan fiziksel olana indirgenemez bir neden de vardır.
Sayfa 76Kitabı okudu
Ontolojik argümanın teizm için önemine rağmen, kolaylıkla kabul edileceği üzere, pek az insanın Tanrı inancına bu argüman sebep olmuştur; hatta Plantinga’ya göre bu argümanın dinsel imanı güçlendirmede çok önemli bir rol oynadığı da söylenemez.
Sayfa 38 - iz
Plantinga’nın epistemolojisi, Tanrı inancının tümüyle rasyonel, gerekçelendirilmiş ve güvencelenmiş olduğu iddiasını açıklama amacıyla tasarlanmıştır.