Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.31
Ahlakın Biyolojisi
Ahlak sizin için ne ifade ediyor? Buna herkesin farklı bir cevabı olacaktır ama herhalde hepiniz "Toplumun çoğunluğu tarafından kabul görmüş, davranışlarımızı seçerken uymamız beklenen kurallar topluluğu" dersem kabul edecektir. Daha da açarsak bazıları için "Toplumun mutluluğu ve düzeni için gerekli bir şey", bazıları için de
Dinsizim. Aynı zamanda "Ahlaksız" mıyım?
"Din elbette önemli ama aileden, arkadaşlıktan, sadakatten daha önemli değil. Ahlakın yerine dini geçiren insanların sayısı durmadan artıyor. Sana caiz olandan ve olmayandan, mübahtan ve mekruhtan söz edip sözlerini alıntılarla destekliyorlar. Bence neyin dürüstlüğe veya adaba uygun olduğuyla uğraşsalar daha iyi ederler. Bir dinleri olduğu için ahlaka ihtiyaçları kalmamış gibi davranıyorlar."
Amin Maalouf - Doğudan Uzakta
Bonobo ve Ateist kitabının yazılış amacı, ahlakı, mütevaziliği ve hatta insanların içgüdülerini Tanrı ile açıklamaya çalışan insanlara ithafen yazılmış popüler bilim kitabıdır.
Ahlak, şefkat ve diğer duygusal çatışmaların insanlara özgü olmadığını, sürüngenden memeliye geçiş evresinde aslında tüm bu içgüdülerin bizlere evrim sonucu kodlandığını bilmeyenimiz varsa artık öğrensin.
Mesela;
Şempanzeler birbirlerini leopar saldırılarından kurtarırlar, sincaplar arkadaşlarını tehlikeye karşı uyaran çığlıklar atarlar, Filler düşen yoldaşlarını kaldırmaya çalışır, kuşlar kendi türünün sağlıklı bir şekilde devamı için aşırı artan nüfusunu durdurmak için üremeyi kısıtlarlar, İyi de bir hayvan neden bir başkası için bir şey yapsın?
Bu sorunun cevabı da aslında evrim.
Özgecilik de kuyruksuz maymun olan insana özgü değil, milyon yıl süren evrimin mutlak bir sonucudur.
Mutlaka her bilimseverin okuması gereken müthiş ufku açıcı bir kitap!
Keyifli okumalar
Ey ahlak! Sen sadece insana özgü müsün?
At gözlüklerini çıkarıp okumanız gereken mükemmel bir eser. Eğer gözlükleri çıkarmazsanız o zaman ise tam bir işkenceye dönüşebilir.
Bu tarz kitaplar aklınızdaki bazı soru işaretlerini giderir ama yerine daha fazla soru işareti mutlaka bırakır.. O nedenle bu tarz kitaplar okumaya bir kere başladığınız da artık devam etmek zorundasınız, kara delik gibi
Önümüzdeki 27 gün boyunca kitap okuyup uygulamaya vakit ayıramayacağım için bu kitap için değersiz de olsa bu incelemeyi buraya bırakıyorum. Döndüğümde hak ettiği şekilde güncelleyeceğim...
Ernest Becker, Ölümü İnkar kitabında psikanalizin genel bir tarihini çıkarmış. Bunu yaparken de felsefeyle harmanlamış. Kitaptaki düşünceler Kierkegaard, Freud, Jung, Fromm ve Rank ağırlıklı. İnsan doğasını, ölümü, kahramanlık duygusunu, kaygıyı, depresyonu ve daha fazlasını ele alıyor. Ben ağırlıklı olarak ölümü işler sandım ama her insanın
Adalet, eşitlik ve empati gibi ahlaki değerlerin aklın ve dinin bir ürünü olmadığı; primatlar ve hatta filler de dahil bir çok sosyal memeli hayvan türünde duygulardan ve fizyolojik dürtülerden kaynaklandığı tezi, yapılan gözlem ve deneylerle kanıtlanmaya çalışılmıştır. Yazar, teizm ve modern görüş olarak bilim ile popülerleşen ateizme birçok ilginç noktada eleştiriler getirmiştir. Anlatım birçok filizof, edebiyatçı ve ressamın eserlerine göndermeler yapılarak çok güçlü bir hale getirilmiştir. Merakla okunabilecek bu kitap, bilim ve felsefe tutkunlarına tavsiyemdir.
Bonobo ve Ateist, evrim biyolojisi ve ahlak felsefesinin harmanlandığı muhteşem bir argüman sunuyor bizlere. Bonobo, şempanze ve şebekler üzerine araştırmalar yapan de Waal, insan ahlâkının ve toplum dayanışmasının dinlerle beraber değil, canlının içinden geldiğini savunuyor. Kanıt olarak ise primat akrabalarımızı gösteriyor. Bu kitap sayesinde Hümanizmin ne kadar gerekli bir şey olduğunu hatırladım yine. Erasmus, Montaigne ve Spinoza'dan etkilenmiş yazar. Dinlerin gerçek olmasalar bile, çoğu insan için bir avuntu olduğunu, bunu onların elinden alırsak yerine onun kadar kuvvetli bir şey koymamız gerektiğini söylüyor. Bir yandan hak veriyorum, inanç akıl temelli bir şey değil, en sıradan insan bile herhangi bir çaba göstermeden bir şeylere inanabilir ama bilimi din yerine koyamayız çünkü bilimsel bilgi büyük çaba ve sorgulama gerektiriyor ki bu da toplumun küçük bir kesiminde var. Bir inançsız olarak bambaşka bir kitap bekliyordum ama böylesi daha iyi oldu. Nefret nefreti doğurur, o yüzden ortak bir yol bulmak en iyisi. Kesinlikle okunması gerekiyor.
Ahlak içten mi gelir göklerden mi ilham alınır, din toplum için ne anlama gelir, empati, vicdan doğuştan gelen özellikler midir sonradan mı edinilir gibi gayet mühim sorulara Frans de Waal primatları inceleyerek cevaplar bulmaya çalışmış (kendisinin uzmanlığı zaten primatlar, bundan mütevellit gözlemleri oldukça çarpıcı) Zaman zaman tekrara düşse de okunup üzerinde düşünülmesi tartışılması gereken güzel kitap (altı çizilecek yüzlerce cümle mevcut) #bonoboveateist #fransdewaal
Ahlaka Bütüncül Bir Bakış
Bonobo ve Ateist, yazarımızın seneler içinde yaptığı çalışmaların ve bu bağlamda kafasında gezinen düşüncelerin bir sentezi.
Kitapta hayvanlar ve özellikle bonobolar üzerinden; ahlakın insanlara din ile sonradan mı yüklenmiş, yoksa zaman içerisinde mi oluşmuş olduğunu irdeliyoruz. Waal kendi gözlemleri, diğer bilim insanlarının çalışmaları ile fikirlerini destekliyor. Karşıt görüşlere de yer veriyor zaman zaman. Üslubu çok temiz, kitap herkesin anlayabileceği şekilde yazılmış.
Metin boyunca Waal hiçbir fikrini dikte etmiyor. Kendi sonuçlarına nereden vardığını adım adım açıklıyor; açıklarken kendisini çok etkileyen yazarlardan, ressamlardan da detaylı alıntılar yapıyor. Bir sohbet havasında geçiyor demek yanlış olmaz.
Ben bazı kitapların tavsiye ile okunmayacağı, okurun kendisinin ona ulaşması gerektiği kanısındayım. Bu kitap için de bu geçerli, eğer halihazırda ahlâk, din gibi kavramlar üzerine düşünüyorsanız kitabı muhtemelen beğenirsiniz. Ancak böyle bir merakınız yoksa sıkıcı gelebilir.
Son olarak, kitapta Elif Şafak'ın adının geçtiğini görmek beni çok şaşırttı. Okumayı düşünenlere şaşırtıcı bir bilgi olarak yazayım dedim. Herkese iyi okumalar
Bir çoğumuz sırf egomuz yüzünden, bir primat olduğumuz gerçeğini kabul etmez. İnsan doğası gereği, kendini eşsiz, her şeyin merkezinde ve üzerinde zanneder, sırf bu yüzden de ölümü bir yok oluş olarak kabul edemez, yok olup gitmeyi kendine yediremez.
İnsan, bu kibrinin neticesinde, çeşitli inançlar, batıllar ve mitler geliştirmiştir ve
Merhaba siz güzel insanlar,
Bu kitabı okuyup bitirince aklıma şu iki şey geldi, din ve ahlak.
Biz insanlar ve canlılarda ahlak anlayışı nereden nasıl meydana gelir, şey gibi düşünün bir köpeğin sahibine sadık olması gibi düşünün. O köpek sahibine sadık ise biz ona hayvan olduğu için sadakat olarak tanımlarken, bir insan bir insana sadık ise biz
Waal'ın keyifli üslubu ve anlaşılır dili sayesinde su gibi akan bir kitap. Empati, dayanışma, yardımlaşma gibi aklâhi unsurlar için bir dine veya inanca sahip olmamız gerektiği yargısını
yıkan bir anlatım. Primatların kendi aralarındaki davranışlarını detaylı inceleyen Waal, ahlâkın dinlerden önce primatlar arasında da zaten var olduğuna, evrimin bir parçası olduğuna ve ahlâkın buyruklarda değil bizim kendi içimizde olduğuna dikkat çekiyor. Yargıların kenara bırakılıp okunması gereken bir kitap. Kendisini maymunla kıyaslayamacak kadar kibirli insanlar için can sıkıcı olabilir:)
Yazar maymun davranışlarını incelemiş, okuması zevkli deneyler yapmış bir insan, bu onu insan hakkında yapacağı tüm felsefi çıkarımlarda bir adım öne çıkarıyor bana göre. Kitapta "İnsan kötüye doğal olarak yatkındır, biz iyiliği sonradan öğreniriz." tezini çürütüyor: İnsan empati yapabilen, ve hatta yapmayı ilk seçenek olarak gören bir varlıktır. Bosch'un yaptığı tablolardaki acı sahneleri gördüğümüz an irkiliriz, yahut ayağı kayıp yere sert bir şekilde düşen biri ona acımamıza sebep olur, kayıtsız kalamayız.
Frans de Waal, insanın bir hayvan olduğunu, empatinin ve diğer tüm sosyal davranışların evrimsel biyolojiden kaynaklandığını, yani duyguların ve seçimlerin evrimin davranış psikolojisine yansıması olduğunu göstermiş. İnsan dahil çoğu hayvan empati yapar, pişman olur, yaptığının sonuçlarını da düşünür, kin de tutar vs. Tabii genetiği ve beyninin fiziksel yapısı farklı olan, sosyal yapısı da ona göre gelişmiş (yahut gelişmemiş) hayvanlar da empatiden ve sair duygu ve davranıştan yoksun olabilir, kaplumbağalar gibi.
İşte yazarın insanları hayvanlardan ayırdığı noktalar da bu gibi türümüze özel davranış ve duygularımızdan oluşuyor. Yani bir insanın bir şempanzeden farklılığı, bir şempanzenin bir boboboya farklılığı ile eşit, hepsi kendine has. İnsan ile hayvanlar değil; bir tür hayvanla diğer tür hayvan farkı var.
Öncelikle bonobo bir maymun türüymüş, benim gibi bunun ne olduğunu daha önce duymayanları, bilmeyenleri aydınlatarak başlayım. Kitabın konusu özetle; insanlardaki ahlak anlayışının veya insan toplumlarındaki ahlak mefhumunun dinlerden değil de, binlerce yıllık insanlık tarihinin gelişimiyle birlikte oluşan toplu yaşama olgusuyla evrimleşen bir davranış türü olduğu şeklinde. Yazar bu tezini savunurken de kendisinin ve başka bilim insanlarının hayvanlar, özellikle de maymun türleri üzerinde yaptığı çeşitli gözlemlere dayanan deneyleri kanıt olarak sunmaya çalışıyor. Yani kitapta ortaya konmaya çalışılan öz; “ahlak kavramı için tanrı ve din gibi kavramlara ihtiyaç yok, zira insanoğlunun toplumsal yaşamını veya birey olarak hareketlerini düzenleyen ahlak kurallarının hemen hemen aynıları hayvan topluluklarında da var.” savından oluşuyor. Yalnız bu yapılırken “tanrı yok, dinler yalan” gibi agresif bir dil kullanılmamış. O yüzden inançlarına herhangi bir saygısızlık durumu söz konusu değil.
Son olarak eleştirebileceğim bir husus; kitap biraz gereğinden fazla uzun ve sanki bazı bölümlerde kendini tekrar ediyor gibi hissettim okurken. O yüzden kitabı bir türlü bitiremedim, sündükçe sündü günlerce.