Kitabı tamamlayınca Nietzsche'nin neden bu denli Emerson okuması yaptığını daha iyi anladım. İrrasyonalizmin doruklarında gezen ve sezgisel tamamlayıcılıkla etik, ahlak, erdem konularını yerli yerine oturtan çok değerli bir eser.
Spinozist panteist düşünce ne kadar mantık çerçevesinde ortaya konulmuşsa, Emerson'un panteist düşüncesi bir o kadar sezgisel ve irrasyonel bir çizgide. Erdem, ahlak ve etik konularını din bazlı olarak değil insan bazlı olarak değerlendirmiş Emerson bu kitabında.
İnsanın varoluş felsefesinin derin bir anlam analizini yaparken toplumsallıktan çıkarak daha çok ''kendine dönme'' düsturunu önemsemiş ve davranışlar hakkında eleştirel bir yaklaşım ortaya koymuş. Örneğim merhamet ve şefkat göstermek hemen herkes için iyi bir şeydir hatta her dinde bu önemsenir nihayetinde ancak, Emerson şefkat göstermeyi ahmaklıkla eşdeğer tutarak, benlik olgusu üzerindeki zararına işaret etmektedir. Tabi bunu psikolojik bir çıkarım yaparak değil daha çok sezgisel bir dille ifade etmekte. Bu anlamda irrasyonalist duruşu Nietzsche de büyük bir etki yaratmış olabileceğini düşünüyorum.
Kitap her yönüyle üzerine okuma yapılabilir bir nitelikte. Mutlaka okuyun derim bu güzel kitabı.
