Makâmlar ve Burçlar: Müsikinin Kozmik Anlamı
Bu teori, zaman zaman müsiki ile astroloji arasında ilişkiler kurulmasına da sebeb olmuştur. Risâle-i Mimâriyye'de müsiki-astroloji ilişkisine ışık tutacak nitelikte, şu bilgiler mevcuddur:
“(..) makâmlar da 12'dir. Sekizinci göğün 12 burcu olduğundan, makâmları 12 kısım üzere koymuşlardı. 12 burç dedikleri; kuzu, boğa, ikizler, yengeç, arslan, başak, terazi, akrep, yay, oğlak, kova, balık. 12 makâm dedikleri; Rast, Isfahan, Irak, Zirefkend, Büzürk, Zengüle, Rühavi, Hüseyni, Hicaz, Büselik, Neva ve Uşşak'tır. Bundan başka dört unsur vardır ki “anâsır (unsurlar)” dedikleri Ateş, Hava, Su, Toprak. Şûbe de dörttur.
Şûbeyi de dört unsura göre koymuşlardır. Yegâh, Dügâh, Segâh, Çargâh. En aşağı mertebe Yegâh'tır, yukarı mertebe ise Çargâh'tır. Dügâh ve Segâh, bu ikisinin arasındadır. Ve gezegenler de 7'dir: Zuhâl, Müşteri, Merih, Şems, Zühre, Utarit, Kamer. Âvâze de yedidir. Zirâ âvâzeyi 7 gezegene göre koymuşlardır. 7 âvâze dedikleri ise; Nevruz, Selmek, Şehnaz, Mâye, Gerdâniye, Hicaz, Geveşt.”
“Bundan başka, gece ve gündüz 24 saattir. Terkibat da 24'tür. Zirâ terkibâtı 24 saate göre koymuşlardır. Bir makâmı âğâz edup, yani başlayup baskasında karar edince, onda bir terkib elde edilir ve bu ilme de *Edvâr İlmi” ve 'Müsiki ilmi” derler. (.) Bu ilmi yazıp düzenleyen, Hazreti Süleyman'ın talebelerinden, hakim Pythagoras'tır. Söz birliği ile 7 hakimin en seçkinidir. Deniz dalgalarının vuruşundan, yani sığ yerlerde denizin talazından, birbirinin ardından gelüp taşra kıyıya vurmasından usüller bulup, yazup dizmiştir”,.5