Alan Turing bilgisayar biliminin babası ve yapay zekânın kurucusu olarak bilinir. Fakat bu çok eksik bir tanımdır. Hiç kuşkusuz 20. yüzyılın en büyük bilimadamı olan Turing, çok yönlü bir dehaydı. Biyolojiye, neredeyse boş vaktinde diyebileceğimiz bir kolaylıkla, dev bir kuramsal katkı yapmıştı. Ulusal takıma seçilebilecek performansta başarılı bir koşucuydu (Şehirlerarası yolculuk yapacağı zaman bavullarını trenle gönderip kendisi yaya olarak giderdi). Ha, unutmadan, bir de 2. Dünya Savaşı'nı kazanmıştı!
Sayfa 28-29/Bilim ve Gelecek Kitaplığı
1997’de Deep Blue Kasparov’u yenip Simon’ın öngörüsünü 30 yıl gecikmeyle de olsa gerçekleştirdi. Acımasız mühendislerin iteklemelerine aldırmadan işine bakan sabırlı insansı robot videoları insanlarda bu sefer de “Fazla mı ileri gittik ne?” düşüncesini uyandırmaya başladı. Fakat son YZ kışından çıkışın esas sebebi bilgisayarların sürekli hızlanıp ucuzlayarak birkaç paralı kurumdaki soğutulmuş merkezlerden çıkıp dünyanın her köşesinde evlere ve insanların ceplerinde sokaklara yayılması oldu. Dünyayı saran ağ, inanılması güç şekilde insanlara harika hizmetleri bedavaya sunan Google gibi şirketlere, bu hizmetleri kullanan insanların bedavaya ağa yükledikleri bilgiler de çalışmak için dev veri kümeleri gereksinen yapay ögrenme sistemlerinin nihayet kanatlanmasına yol açtı.
Sayfa 90 - Bilim ve Gelecek Kitaplığı
Neyi beğendiğine dikkat et!!
Sosyal medyadaki eylemlerimizin hakkımızda saçtığı verinin önemi, 2016’da Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden çıkışı ve ABD’deki başkan seçimi oylamalarının seçmenler hakkında bu şekilde edinilmiş bilgiye dayalı kampanyalar yürüten taraflarca sürpriz şekilde kazanılmasıyla gündeme geldi. İnsanları yeni deneyimlere açıklık, mükemmeliyetçilik, dışadönüklük, işbirliğine açıklık ve kolay üzülme boyutlarında konumlayarak kişiliklerine göre sınıflandırmak için kullanılan bir testi Facebook’ta insanların gönüllü şekilde doldurdukları anketlerin içine gömen psikologlar, ilk kez elde edebildikleri bu dev hacimli veriyi aynı deneklerin profillerindeki diğer açık bilgiler ve “beğeni” etiketi koydukları paylaşımlarla bağlantılandırmayı başarmıştı. Bu eşleştirme sayesinde diğer Facebook kullanıcılarının sadece neleri beğendiğini girdi olarak alıp çıktı olarak bu kişilerin birçok özelliğini tahmin edebilen bir sistem geliştirilmişti. Bir kullanıcının ırkını %95, cinsel yönelimini %88, siyasi parti tercihini de %85 doğrulukla tahmin edebilmeniz için onun sadece 68 beğenisine bakmak yeterli oluyordu. Aynı yöntem mercek altındaki kişilerin zekâ seviyelerini, dinlerini, alkol ve sigara kullanıp kullanmadıklannı, ebeveynlerinin boşanmış olup olmadığını da saptayabiliyor; dahası, bu kişilerin ileride karşılaşacakları bir seçimde ne karar vereceklerini sadece 10 beğeni ile iş arkadaşlarından, 70 begeni ile arkadaşlarından, 150 beğeni ile ebeveynlerinden, 300 beğeni ile de hayat arkadaşlarından daha yüksek doğrulukla tahmin edebiliyordu.
Sayfa 142 - Bilim ve Gelecek Kitaplığı
Bizim ülkede olsa ülkenin tamamına yakını negatif kredili olurdu!
2014’ten beri farklı uygulamaların entegre edilmesiyle genişlemekte olan ve 2020’de ülke çapında hayata geçişinin tamamlanması öngörülen Çin sosyal kredi sistemi, her bireyin (ne kadar “iyi” bir yurttaş olduğuna göre hesaplanan) bir puanının olması ve bu puana göre günlük hayatında ödüller veya cezalarla karşılaşması fikrine dayalı. Ülkenin dev e-ticaret şirketi Alibaba’nın finans kolunun müşterilerine atadığı ve 350 ile 950 arasında değişebilen “Susam Kredisi” puanları, sistemin önemli parçalarından biri. Borçlarını (ve mahkemelerce verilmiş para cezalarını) zamanında ödemeyenlerin puanı düşüyor. Krediniz yüksekse hastanede doktora görünmeden önce girmeniz gereken para ödeme kuyruğunu (“komünist” bir ülke için kulağa inanılmaz gelen bu deneyimi bir ziyaretimde bizzat yaşadım) atlama hakkı kazanıyor, apartman dairesi veya bisiklet kiralarken depozito ödemiyor, vize kolaylıklarına, arkadaş bulma sitelerinde daha çok görünürlüğe ve daha nice avantajlara kavuşuyorsunuz. Krediniz düşükse de bu iyi şeylerin tersi oluyor. Bu nedenle kredi düşürme internette fazla oyun oynamaktan “yasadışı sosyal örgüt üyeligi”ne, otellerde rezervasyon yaptınp sonra gelmemekten alışveriş sitelerinde uydurma ürün değerlendirmeleri yazmaya dek bir dizi istenmeyen hareketi cezalandırmak için kullanılıyor. Kredi seviyesi nedeniyle uçak bileti alması engellenenler çoğalıyor. Çocuk bezi almak (sorumlu bir ebeveyn olduğunuzu gösterir), sosyal medyada ülkenin gidişatı hakkında “olumlu” mesajlar atmak ve kredisi yüksek başka kişilerle “arkadaş” olmak ise kredinizi yükseltmenin yollanndan bazıları.
Sayfa 155 - Bilim ve Gelecek Kitaplığı
Fakat Paris gibi bir şehir her daim dolup taşma halindedir. Zaten ancak böyle şehirler başkent olabilir. Bunlar bir ülkenin tüm coğrafi, siyasal, ahlaki ve entellektüel yamaçlarının, bir halkın bütün doğal eğilimlerinin varış noktası, dev huniler gibidir; adeta medeniyet kuyuları; ama tabii lağım çukurları da; buralara ticaret, sanayi, zekâ, halk, bir millette özsu olan, hayat olan, ruh olan her şey, durmadan süzgeçten geçer, damla damla, yüzyıl yüzyıl birikir.
Bilgisayarlar bizi bizden iyi tanıyabilir mi?
Sosyal medyadaki eylemlerimizin hakkımızda saçtığı verinin önemi, 2016'da Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden çıkışı ve ABD'deki başkan seçimi oylamalarının seçmenler hakkında bu şekilde edinilmiş bilgiye dayalı kampanyalar yürüten taraflarca sürpriz şekilde kazanılmasıyla gündeme geldi. İnsanları yeni deneyimlere açıklık, mükemmeliyetçilik, dışadönüklük, işbirliğine açıklık ve kolay üzülme boyutlarında konumlayarak kişiliklerine göre sınıflandırmak için kullanılan bir testi Facebook'ta insanların gönüllü şekilde doldurdukları anketlerin içine gömen psikologlar, ilk kez elde edebildikleri bu dev hacimli veriyi aynı deneklerin profillerindeki diğer açık bilgiler ve "beğeni" etiketi koydukları paylaşımlarla bağlantılandırmayı başarmıştı. Bu eşleştirme sayesinde diğer Facebook kullanıcılarının sadece neleri beğendiğini girdi olarak alıp çıktı olarak bu kişilerin birçok özelliğini tahmin edebilen bir sistem geliştirilmişti. Bir kullanıcının ırkını %95, cinsel yönelimini %88, siyasi parti tercihini de %85 doğrulukla tahmin edebilmeniz için onun sadece 68 beğenisine bakmak yeterli oluyordu. Aynı yöntem mercek altındaki kişilerin zeka seviyelerini, dinlerini, alkol ve sigara kullanıp kullanmadıklarını, ebeveynlerinin boşanmış olup olmadığını da saptayabiliyor; dahası, bu kişilerin ileride karşılaşacakları bir seçimde ne karar vereceklerini sadece 10 beğeni ile iş arkadaşlarından, 70 beğeni ile arkadaşlarından, 150 beğeni ile ebeveynlerinden, 300 beğeni ile de hayat arkadaşlarından daha yüksek doğrulukla tahmin edebiliyordu.