İspanyollar Akdeniz halkı oldukları için su, suyun ruh halini etkilemesi onlar için önemlidir. Cervantes Don Quixote romanında yeldeğirmenlerini sembol olarak kullanırken İspanya'nın o dönemde karşılaştığı siyasi sorunlara da gönderme yapmıştı. Benzer bir durum Unamuno için de geçerli olabilir mi?
« .. roman karakterinin yaşadığı hayal kırıklığı, romanı edebî bir çeşit yapan yaklaşımdır.
Don Quixote, romans dünyasının gerçekten kopuk hayalcisidir. Sancho ise, yeldeğirmenlerini dev zanneden efendisine ' Hangi devler?' sorusunu soran şüpheci, gerçeği arayan roman karakteridir.
Flaubert'in Madame Bovary'si, romans dünyasından kendi hayalleri ile kurduğu dünyadan, romanın gerçek dünyasına düştüğü zaman, gerçeğin dozunu hazmedemeyen bir romanın karakteridir. »
M.G.: Cervantes'in Don Quixote'unu kopya edip tekrar yazmanın edebiyat değil sanatsal bir eylem olduğunu söyleyebiliriz. Bolaňo Uzak Yıldız'ın önsözüne bunu koyarak, bize kendini topla, sıradan bir hikâyeye girmiyorsun, çok farklı bir edebiyatla karşı karşıya kalacaksın, diyor.
A.T.: Bolano için merak unsurunu taze tutan bir yazar diyebiliriz. Meraklanmanın, olay örgüsünün ya da karakterin peşine düşmenin edebiyatta çok aradığım bir şey olduğunu söyleyemem. Ama bu doğal bir okur dürtüsü ve okuma arzusunu katladığı da bir gerçek.
Ey tanrılar! Sizin bana verdiğiniz mutsuzluğa ağlamak için seçtiğim yer, işte burası. Burada, gözlerimdeki yaşlar, bu küçük derenin sularına katılacak. Burada aralıksız derin iç çekişlerim, dertli yüreğimdeki ıstırabın şahidi ve işareti olarak bu ulu ağaçların yapraklarını hiç durmadan kıpırdatacak.
Sizler, kim olursanız olun, ey bu
ıssız yerde yaşayan kır tanrıları! Bu bahtsız aşığın yakınmalarına kulak verin; uzun bir ayrılık ve hayali kıskançlıklar yüzünden bu yabani yerlere, ağlamaya, insan güzelliğinin doruk noktası olan o nankörün acımasızlığından yakınmaya geldi.
Yıllar önce arkadaşımdan alıp okuduğum Kum Kitabı'ndan sonra Borges ile yeniden buluştuk. Yaklaşık 1-1.5 aylık bir sürede, günde en fazla 2 öykü okuyarak - o da arka arkaya olmadan-, her öykünün tadına varılması için de araya başka kitaplar alınarak geçen bir süreçti.
Borges okumak, okuyucu açısından hem keyifli hem de endişeli bir durum.