Hakikat, dört kapı, kırk makamın sonuncusuydu. Fena fillah makamına yol alan insan-1 kåmilin nefis mücadele sindeki en son makamıydı. Hakikat makamında artık kul yoktu. Hakk, kulunun özelliklerini almış, yerine kendi vasıf larını koymuştu. Bu sayede, kul üzerinde tasarruf tamamen geçmişti. Bu makam artık dervişin uzun bir yolculuk sonunda nimetlere kavuşması, taat meyvelerini toplama, Hakk'ı müşahede makamıydı.