Gazi Nutuk' ta anlatır. "Şeri'ye komisyonuna mensup hoca efendiler", özellikle Ankara Mebusu Hoca Mustafa Efendi, saltanatla hilafetin ayrılamayacağını ileri sürdüler. Tartışma uzuyordu. Gazi, önündeki sıranın üstüne çıkarak yüksek sesle şu beyanatta bulundu:
Hâkimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından hiç kimseye ilim icabıdır diye, müzakere yolu ile, münakaşa ile verilmez. Hâkimiyet, saltanat kuvvetle, kudretle ve zorla alınır. Osmanoğulları zorla Türk milletinin hâkimiyet ve saltanatına el koymuşlardı, bu tasallutlarını altı asırdan beri devam ettirmişlerdi. Şimdi de Türk milleti bu mütecavizlerin hadlerini ihtar ederek, hâkimiyet ve saltanatını, isyan ederek kendi eline, bilfiil almış bulunuyor. Bu bir emr-i vâkidir... olmuş bir hakikati ifadeden ibarettir...
Ve Mustafa Kemal Paşa, "Meclis ve herkes"e bir ültimatom verdi:
Burada toplananlar, Meclis ve herkes meseleyi tabii görürse, fikrimce uygun olur. Aksi takdirde, yine hakikat usulü dairesinde ifade olunacaktır. Fakat ihtimal bazı kafalar kesilecektir...(Nutuk-s.458-459)
Cumhuriyetin gerekliliğini ve adım adım Cumhuriyet'e giden zorlu süreci araştırmış incelemiş ve biz okurları tam da Cumhuriyetimizin 100. Yılında bu kıymetli eserle buluşturmuş sevgili Taha Akyol. Kendisine teşekkürü borç bilirim.
Neden 29 Ekim?. 
Taha Akyol
