Cezmi… Namık Kemal’in sürgün zamanlarında yazdığı roman; edebiyatımızda tarihsel romanın ilk örneği olmakla beraber, romantizm anlamında da ilklerden olma özelliği taşıyor. Spoiler vermeden kısaca değinecek olursak: Aşk, kahramanlık, yiğitlik, cesaret gibi temaların Namık Kemal ustalığıyla anlatıldığı romanda; karakterler ekseriyetle gerçek kişilerden seçilmiş. Namık Kemal ayriyeten “şairlik” maharetini de serpiştirmiş. Adeta satranç maçına dönen bir iktidar mücadelesini okurken tahtanın başındaki oyuncuların zekasına hayran kalmamak elde değil. Herkesin farklı bir amaç için giriştiği taht mücadelesinde tarafların kimisi motivasyonunu aşktan alırken kimisi ihtirastan, kimisi makam sevdasından, kimisi vatan sevgisinden almakta. Peki Hürremvari entrikaların da tuzu biberi olduğu bu amansız mücadeleyi kim kazanacak? En zeki mi, en hırslı mı en güçlü mü yoksa en masum mu? Bunun cevabını son sayfalara gelmeden anlamak oldukça zor. En yukarıda saydığım temalara -özellikle tarih ve romantizme- ilgisi olanlar için sürükleyiciliği tartışılmaz, doyurucu bir eser.