GAZZÂLÎ’NİN İSLAM AHLAK DÜŞÜNCESİNDEKİ YERİ
Gazzâlî İslam düşünce tarihinde önemli bir yere sahiptir. Gazzâlî’nin ahlak hakkındaki en önemli eseri İhyâü ulûmi’d-dîn’dir. Ancak adından da anlaşılacağı üzere eser sadece ahlak kitabı olmayıp ahlakın yanında tasavvuf, kelam ve fıkıh konularını da ihtiva etmektedir. Gazzâlî’nin İhya’sında ve diğer eserlerinde sergilediği ahlak anlayışı tasavvufi özellik taşır. Bu tasavvufi ahlak telakkisi İslam ahlakından ve Hz. Peygamber’in yaşadığı Kur’an ahlakından farklı bir şey değildir. Gazzâlî’ye göre ahlak, insanı yaratılış gayesine uygun hâle getirir. Din ve ahlak aynı gayeye yönelirler. Bu sebepten dini ahlaktan, ahlakı dinden ayrı düşünmek mümkün değildir. İslam dini, insan hayatının her sahnesine nüfuz eder. Allah düşüncesinden kaynaklanan her fiil, gerçekleştiği an ahlaki bir davranış olur. Bu nedenledir ki İhya kitabında inanç ve ibadet bütünlüğünü vurgular. Gazzâlî’nin ahlak telakkisi Kur’an’la aydınlanmış, akılla yönlendirilmiş, felsefi temelli bir ahlak anlayışıdır.
Diyanet İşleri Başkanlığı