İnsanı, insan yapan soyutlama gücüdür. İnsan, medeniyet ve kültürü soyutlama gücü ile kurdu; somut değerler medeniyet ve kültürün ham maddesi olmaktan ileri gidemez. Medeniyet ve kültürün tabanında maddeyi değil, insanın soyutlama gücünü arayınız.
Sayfa 65 - Akıl, Zekâ, Vahiy.
Gerçek sanatta daima bir isyan kokusu vardır. Bu isyan, esarete karşı hürriyet çığlığı, monotonluğa karşı yaratma hamlesini özleme, eşyanın karşısında insanın sesini duyurma çilesidir.
Sayfa 63 - Akıl, Zekâ, Vahiy.
"Cahilliği kabul etmek bilgeliğin başlangıcıdır. "
*Sokrates
Sözlüğümüzü istila eden zıt kavramlar, gerçekte insan zihni için oluşun iki yönünü ifade etmektedirler. Mesela, otomatizm-şuur, determinizm-yaratma, zorlanmalar-gayeler, madde-ruh, akıl-vahiy... gibi kavramlar, insan zihninde beliren tezatlar olarak gözüküyorlar. Halbuki bunlar bir diğerini inkar eden kutuplar değillerdir. Bilakis insan zihninin oluşta yakaladığı iki yönün zaruri birer sonuçlarıdır. İnsan zekâsının bu iki ucu veya yönü yakalaması zaruridir. Çünkü, o, bu iki yön arasında ağını ören bir örümcek gibi çalışır. Zekâ bu iki ucu tutunup sallanmak yerine, bunlar arasında kendi düzenini kurmağa çalışır.
Sayfa 57 - İnsan Zihninin Çalışma Tarzı.
Sanki varlığım zaman içinde iki uç arasında akıp duruyor. Ben bu iki uç arasında akan ve fakat geçtiği her zaman ve mekanı da beraber taşıyan bir an gibiyim.
Sayfa 56 - İnsan Zihninin Çalışma Tarzı.
H. Bergson'un çok güzel açıkladığı gibi, şuurumuzla beraber şuurun muhtevası daima yenilenmektedir.
Sayfa 47 - Kavramların Özü ve Kabuğu.
Biz, kelimeleri, yakaladığımız manaları birbirimize aktarmak zorunda olduğumuz için icat etmiş bulunuyoruz. Bunun için, her kavramın duyulara hitap eden somut bir kabuğu vardır. Bu kabuk, belirli bir ses, bir ritim, bir sembol veya imajdan ibarettir. Kısacası, her kavramın süjeye ait bir özü ve onun etrafında da objelere ait ve duyuları uyarıcı özellikleri olan bir kabuğu vardır. Süjeye ait öz, insanlarca ortak olan mana, objeye ait özellikler ise duyumları uyarıcı unsurlardır. Böylece her kavramın bir madde, bir de mana unsuru vardır. Mana unsuru, belirli bir idrak seviyesine ulaşan insanın zihninde doğan ve diğer insanlarca da derece derece ortak olunan insani ve subjektif bir olgudur.
Sayfa 44 - Kavramların Özü ve Kabuğu.
İnsan bilgisinin objeleri, insan bilgisinin temel ve yapı taşları kavramlardır.
Sayfa 43 - İnsan Bilgisi Bilimi Mahiyeti.
Hükümlerimiz birer kompozisyondur. Dolayısı ile zaman ve mekan içinde ziyadesi ile değişir ve fertlere göre özellik kazanır. Halbuki, basit ve işlenmemiş kavramlar veya misalimizdeki ana renkler ise zaman ve mekan içinde ve fertlere göre, kompozisyonlara nazaran, daha az hususiyet ifade eder. Yani hükümler üzerinde ihtilaflarımız, basit kavramlar üzerindekine nazaran daha çoktur.
(...)
...insanlar ortak hükümlerden çok, ortak kavramlara sahip...
Sayfa 41 - 42. İnsan Bilgisi Bilimi Mahiyeti.
Kant, yalnız başına bir kavramın bilgi vasfının olamayacağını; bilgi için kavramların başka kavramlarla birleşmesini şart koşmaktadır.
Sayfa 41 - İnsan Bilgisi Bilimi Mahiyeti.
İnsandaki estetik, mistik ve metafizik davranışları aldanış olarak, patolojik bir hal olarak, bu davranışları ilim dışına iterek, daha doğrusu insanı inkar ve ihmal ederek münakaşalara son verebileceğini sanmak çok büyük hatadır.
Sayfa 38 - İlim ve İnsan.
Dış özgürlük ortadan kalkarsa iç özgürlük duruma müdahale eder;
iç özgürlüğün müdahalesi de nefret ve öfkedir.
Zekâm, en yüce keyfiyet kaynağını araştırırken aklımın ve duyularımın üstüne kemmiyet, bir sağanak gibi boşanıyor.
Sayfa 33 - Hakikat Nedir?
Gerçek olan duyular mı, kavramlar mı?
Sayfa 31 - Hakikat Nedir?
Manasız bir toz ve buhar kumkuması içinde mi yüzüyoruz?
Sayfa 31 - Hakikat Nedir?