Dergah'ın Sırrı Gönderileri
Dergah'ın Sırrı kitaplarını, Dergah'ın Sırrı sözleri ve alıntılarını, Dergah'ın Sırrı yazarlarını, Dergah'ın Sırrı yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Günümüzde ‘Yas-ı Ma’tem’ günleri her ne kadar Kerbela merkezli olarak gündemde tutulsa da; Kerbela vakası ‘Yas-ı Ma’tem’ günlerinin teatral yanını oluşturur. ‘Yas-ı Ma’tem’ günlerinde gerçekte ‘saf, lekesiz ve tertemiz’ Mahdi’nin ortadan çekilmesinin yasının tutulduğu çok açıktır.
Sayfa 164 - KalkedonKitabı okudu
Erik Comell’in isabetle tespit ettiği gibi; “Sürekli olarak baskı, şiddet ve katliama maruz kalmış olmaları nedeniyle Aleviler kendilerini ve öğretilerini gizlemek zorunda kalmışlardır. Ayrıca bütün bu şiddet ve katliamların yarattığı zor yaşam koşulları, onları bulundukları yerlerin hâkim inançlarıyla bir çeşit uzlaşma arayışına sokmuştur.” Anadolu’da Aleviler arasında yaşatıldığı haliyle ‘Yas-ı Ma’tem’; işte böyle bir uzlaşma arayışı neticesinde eski bir Anadolu geleneği üzerine son derece popüler olan îslami bir senaryonun giydirilmesi ile ortaya çıkmış gibidir.
Sayfa 155 - KalkedonKitabı okudu
Anadolu’nun kadim halkı Alevilerin, Kerbela olayının yaşandığı çağda, kendi acılarını bir yana bırakarak, mensubu olmadıkları bir inancın takipçileri arasında çıkmış bir kavgada birdenbire en fanatik taraf haline gelmeleri için makul bir sebep olmadığı gibi, bugüne kadar bu yöndeki söylemlere kanıt olabilecek herhangi bir bulgu ve belgeye de rastlanılamadı. Eldeki veriler Kerbela vakasının ve On İki İmamcılığın, Alevi erkanına on altıncı yüzyıldan itibaren girdiğini gösteriyor.
Sayfa 154 - KalkedonKitabı okudu
Tübingen Üniversitesinden Prof. Dr. Manfred Korfmann’ın (1942- 2005) başkanlığında 1986 yılından başlatılan ve onlarca yıl süren Truva kazılarında, Truva Savaşı’nın yaşandığı yıllarda Truva şehrinde Luvilerin yaşıdığına ve kentte Luvi dili konuşulduğuna dair yeni ve kesin bulgular elde edildi. Kentin adı da bu bulguları doğrular niteliktedir. Luvi dilinden gelen bu sözcüğün bozulmamış hali ‘Truwa'dır (-(A)dr(a)-uva-.). Luvi dilinde Truwa ‘Adra’nın yeri’ demektir. Truva, Luviler tarafından kurulmuş ve ‘Ma’nın erkeği ‘Adra'ya adanmış bir Luvi şehriydi.
Sayfa 117 - KalkedonKitabı okudu
Alevi erkanında Ali ve Muhammed isimleri İslam dininin peygamberi Hz. Muhammed ve Hz. Ali’ye değil 'Ay ve Güneş’e işaret ederler. 'Ay ve Güneş' ise birlikte ve ayrı ayrı zamanın başlangıcından bu yana var olan, tüm canlı ve cansız varlıklara ruhunu veren ‘Yaratıcı Büyük Ana'nın sembolüdürler. Aleviler tarafından Hz. Ali şahsında Ay’a ve Güneş’e gösterilen saygının asıl adresini en iyi tarif edenlerden biri de Mevlana Celalettin Rumi’dir. Alevilerin Ay ve Güneş ile özdeşleştirip bir ulu nur olarak tarif ettikleri Hz. Ali’yi Mevlana Celalettin Rumî, şu cümlelerle anlatır.
“Cihanın temeli suret buluncaya kadar var olan Ali idi. Yer resmedilinceye, zaman husule gelinceye kadar var olan Ali idi. Veli, vasiy olan Şah Ali, cömertliğin, keremin, bağışın Sultanı Ali idi.
Afaka her bakışımda gördüm ki, yakîn yüzünden her varlıkta var olan Ali idi. Bu küfür olmaz, küfür olan söz bu değildir. Cihan var oldukça Ali var olur, cihan var olurken de Ali vardı.’
Mevlana Hz. Ali’yi, cihan var olmadan evvel var olan, cihan var oldukça da var olacak olan, sahip olan, koruyan, cömertliğin, keremin, bağışın sultanı olarak vasıflandırmıştır. Mevlana’nın Hz. Ali için sıraladığı sıfatlar ve vasıflar, yedinci yüzyılda yaşamış bir insanı tarif için fazlaca abartılıdır. Mevlana burada Hz. Ali’yi değil de, evrenin ilk oluşumunda, var olan ve sonunda var olacak olan, doğanın mutlak hakimi, bolluk ve bereket ihsan eden ‘Yaratıcı Büyük Ana’yı tanımlamış gibidir.
Sayfa 88 - KalkedonKitabı okudu
Luvilerin ‘Yaratıcı Büyük Ana’sı ‘Ma’, Anadolu’da ve komşu coğrafyalarda Luvilerden sonra gelen uygarlıklar onu ana tanrıça kabul edip kendi tanrılar panteonunun en üstüne yerleştirdiler. Luvilerin komşuları olan Hititler, ona ‘Kubaba ’ dediler.
Frigler, ‘Ma’ ile Anadolu’da tanıştılar ve ona Kibele adını verdiler. Romalılar Kibele’yi Frigya’dan alıp Roma’ya taşıdılar. Kibele Roma’da, Magna Mater (Yüce Ana) oldu.
Sayfa 67 - KalkedonKitabı okudu
Ma ’, Eski Çağ’da Anadolu Işık İnsanlarının en yüce varlığı ve ‘Yaratıcı Büyük Ana’ydı.
- Evrendeki tüm canlı ve cansız nesneler, ruhunu ondan almışlardı. O, varlığın başlangıcı ve sebebiydi; o evrenin ilk oluşumunda var olan ve sonunda var olacak olandı; her şey ondan gelmişti ve nihayetinde ona gidecekti.
- O zamanın tek tanığıydı.
- Ma, canların kraliçesiydi; hayvanlar hakimesi, bolluk ve bereketin timsali doğal hayatın mutlak hakimiydi.
- O, her şeyde vardı, her şey ondaydı.
Sayfa 66 - KalkedonKitabı okudu
Bugün adına ‘anne' dediğimiz o kutsal varlığın hemen hemen bütün dillerdeki adı, Luvi dilinden gelen ‘ma’ ya da ‘ama’ kök kelimesinden türetilmiştir.
- Türkçede, ana,
- Baskça, ama
- İngilizcede ma,
- Galce, mam
- Almanca, mama,
- İsveççe, mamma
- Fransızca, maman
- Slovence, mati
- Katalonca, mare
- Latince, mater
- Makedonca, Sırpça ve Hırvatça, Majka
- Çekçe ve Slovakça, matka
- İspanyolca ve İtalyanca, madre
- Portekizce, mae
- Flemenkçe, moader
- Haitice, manman
- Letonca, Mate
- Estonyaca, ema
Sayfa 65 - KalkedonKitabı okudu
Öte yandan on altıncı yüzyılın son çeyreğine kadar ‘Işık taifesi’ ya da ‘Işık insanı’ olarak adlandırılan halk toplulukları, bu tarihten sonra isim değiştirerek Alevi adını almış olsalar da; bu yeni isim de anlam, köken ve söyleyiş olarak Luvi sözcüğünün çok uzağında değildi.
Bilge Umar, Luvi dilinde başında ‘a ’ olan sözcüklerin, bu ‘a ’nın ihmal edilerek söylenmesinin çok yaygın bir kullanım olduğunu ifade ettiği, ‘Türkiye’deki Tarihsel Adlar’ adlı çalışmasında; “Ben, sözcüğün Luwi dilinde yalnız Lu biçiminde değil Alu/Allu biçiminde de kullanıldığı kanısındayım” demektedir. Sayın Umar’ın bu kanısını güvenilir kabul ederek ‘lu’ ve ‘Luvi’ sözcüklerinin başındaki ‘a ’yı ihmal etmeden yazacak olursak karşımıza ‘ışık’ ve ‘Işık İnsanı’ karşılığı olarak, kulağımıza çok tanıdık gelen seslerle ifade edilen iki sözcük çıkar: ‘Alu’ ve ‘Aluvi’.
Luvi dilindeki ‘a/u’ve ‘Aluvi sözcükleri, Türkçedeki ‘alev' ve ‘Alevi’ sözcüklerini çağrıştırır ancak bu sözcükler arasındaki tek benzerlik, aynı seslerle ifade edilmeleri değildir. Bu kelimelerin hemen hemen anlamları da aynıdır. Türkçede ışıktan ya da ateşten çıkan yalıma, alev adı verilir. Türkçede ‘i’ eki, sonuna geldiği kelimeye aidiyet /mensubiyet kazandırır (tarih-tarihi, insan-insani vb. gibi). Alevi sözcüğü de aleve ait olan, ışığa ait olan anlamında bir sözcüktür.
Sayfa 63 - KalkedonKitabı okudu
‘Işık’ nitelemesi, sadece Kalender Çelebi ve onun taraftarları için kullanılmadı. On altıncı yüzyılın son çeyreğine kadar olan tüm Osmanlı fermanlarında, bugün adına Aleviler dediğimiz topluluklar ‘Işık Taifesi ’ adı ile anıldılar.
Bayramlarda Işık Taifesi’nin kös ve nakkare çalarak şehirlerde gezmemelerine dair, 19 Zilkade H. 966 (M. 1558) günlü bir padişah fermanı;
“Edirne Kadısına hüküm ki;
... Aşure günlerinde ışık taifesi dahi sancaklar kaldırıp davul ve nakkare ve def ve dümbelek ile açıkça şehirde gezip Müslümanların hâkimlerine bu tür şeriata aykırı hareketlerin yasaklanması gerekir iken, izin verilip yasaklanmadığı işitildiğinden imdi..
Ahyolu’daki Işık Taifesi’nin takip edilmelerine dair, 15 Sefer H. 975 (M. 1567) diğer bir padişah fermanı;
"Ahyolu Kadısına hüküm ki;
Mektup gönderip, Ahyolu İlçesi’ne Hatun İli Bucağı’na adalet üzre ışık taifesi toplanıp, Bahçeli adındaki başkanları Tur adlı Işık için (haşa), peygamberdir diye inandığından başka (...) Ehl-i Sünnet ve Cemaat’ten ibadet üzre Müslümanlara ‘Boş yere aç gezerseniz ve başınızı yere korsunuz’ deyip Feraız kitaplarına ‘Saman ve kepekten ibarettir, samanı hayvan soyu ve kepeği köpek yer. O kitapları okuyan da hayvan ve köpektir’ diye çekiştirip söverek...”
On altıncı yüzyıla kadar söylenmiş Alevi nefeslerinde Alevi ozanlar kendilerini ‘Işık’, bağlı bulundukları yolu da ‘Işık İnancı’ olarak tanımladılar.
Aşıklarız baş oynarız bu yolda
Hâkk’ı inkar eden düşmanmızdır
Var ey münkir nice anlarsan anla
Severiz, Işık bizim imanımızdır
Kaygusuz Abdal
Sayfa 61 - KalkedonKitabı okudu
Vilayetname’ye Hacı Bektaş Veli’nin yaşamı ve soyağacı ile ilgili yapılan eklemelerin bir tarih değil, tarihi alt-üst etmek üzere Osmanlı tarafından bir türlü sonu gelmeyen isyanların ruhani merkezini içten yıkmak amacı ile kaleme alınmış bir ‘münasebetsiz senaryo’ olduğu çok belirgindir. Osmanlı’nın Hacı Bektaş Veli adı üzerinde kurguladığı düzmece Alevi tarihi, bir iktidar aracı olarak yüzyıllar boyu çok işe yaradı, tahminlerden ve tahammülden uzun hüküm sürerek Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine miras olarak aktarıldı.
Sayfa 47 - KalkedonKitabı okudu
Hacı Bektaş Veli Vilayetnamesi’ içinde, kutsal bir bilgi gibi okuyucuya sunulan iki büyük yalan vardır. Bu yalanlan Vilayetname’nin sayfaları arasından ayıklayıp, uzaklaştırmadan gerçeğe ulaşmak için yapılacak bütün çalışmalar, daha başlangıçta sonuçsuz kalmaya mahkum olacaktır.
Anadolu ve Balkanlar’daki Alevi zümrelerini Osmanlı devlet safına
Sayfa 43 - KalkedonKitabı okudu
Saltukname’ye göre San Saltuk, bir îslam mücahididir ve ölmeden önce Anadolu’da ve Balkanlarda tüm Alevilerin Osman Bey’e tâbi olmalarını vasiyet etmiştir.
Bu cümleden olarak ‘Hacı Bektaş Veli Vilayetnamesi’ adı ile bilinen eser, halk arasında dilden dile dolaşan Hacı Bektaş Veli söylencelerinin Osmanlı’nın arzularına ve ihtiyaçlarına uygun asılsız, akıl dışı söylemlerle donatılarak yazıya geçirilmesi ile ortaya çıktı. Hacı Bektaş Veli söylencelerine halkın dilinden alınıp yazıya geçirilirken yapılan eklemeler ve çıkarmalarla bu saygın dergâhın mazisi karartıldı, dergâh kendi köklerinden ve beslendiği gelenekten kopartılıp Sünni Müslüman bir geleneğe bağlanmaya çalışıldı. Bu manzum eserde Hacı Bektaş Veli, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey’e icazet veren ve onun hamiliğini yapan bir mürşit olarak takdim edildi. Vilayetname’ye göre Hacı Bektaş Veli, Osmanlı Devleti’nin de ruhani kurucusuydu.
Sayfa 35 - KalkedonKitabı okudu
Şah İsmail’in gözü Anadolu topraklarındaydı. Osmanlılar ile Safeviler arasındaki büyük kavga sadece savaş alanlarında sürmüyordu; her iki hanedan da Anadolu’nun yerli halkı olan Alevileri, o günkü adı ile Işık Taifesi'ni kendi doğal müttefikleri haline getirmek için amansız bir propaganda ve kamuoyu inşa savaşına girişmişlerdi. Şah İsmail’in adamları Anadolu’yu köy köy dolaşıyor Şah İsmail’in yazdırdığı ‘Buyruk' adı verilen propaganda kitaplarının eşliğinde Anadolu’da nüfusun ezici çoğunluğuna sahip Alevilere, Alevilik adı altında Şiilik servis ediyorlardı. İçine serpiştirilen Alevi motifleri ile Alevi kutsal kitabı izlenimi uyandıran ve Alevileri içine çeken ‘Buyruk’larda, Alevi ruhban sınıfının yedinci Şia İmamı Musa-ı Kazım yoluyla Hz. Ali ve Hz. Fatma soyundan geldiklerininin propagandası yapılıyordu. Bunda temel amaç, Doğu Anadolu başta olmak üzere tüm Anadolu’daki Alevi nüfusunu Hz. Ali ve Hz. Fatma soyundan geldikleri iddiasında olan Safevi Hanedanı’nın doğal müttefiki ve dolayısı ile Safevi Devleti’nin batıya doğru genişlemesindeki en büyük engel olan Osmanlı’nın muhalifi haline getirmekti.
Sayfa 34 - KalkedonKitabı okudu