"Türkistan için mücadele lazım, zaten mukadder olan ölümden korkarsak, köpek gibi yaşamayı seçersek hem geçmişlerimizin, hem de geleceklerimizin lanetlerine müstehak oluruz."
“Ben , vatan için, vatanın her zerresi için bütün kuvvetiyle ölünceye kadar çalışacak bir makine olmak istiyorum. Ne yapayım ,bir defa vatanı her şeyden, herkesten daha fazla sevdim. Ona ebediyen sadık kalacağım.”
Trablusgarp’tan 1912…
Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı öncesi durumdan başlayıp neler yaşandığını anlattıktan sonra savaş nasıl başladı kim başlattı nedenleri nelerdi Osmanlı bu savaşa nasıl girmek zorunda Enver Paşa' bin aldığı kararlar, savaşa karşı aldığı tutumdan bahsedilmiş
Daha sonra basmacılik nedir, nasıl ortaya çıktı, Enver Paşa bu gruba nasıl katıldı ya da katılmak zorunda kaldı.
Aklında ki fikri neden gerçekleştiremedi
Askeri okulu başarılarla bitirip çok sevilen tanınan asker olduktan sonra nasıl düşüşe geçti, neden zayıfladı.
Özet şeklinde okunabilecek bir araştırma kitabı.
Enver Paşa'yı merak eden, hakkında daha fazla bilgi öğrenmek isteyen herkes okumalı.
Kitapta yazım hataları vardı. Başka yayınevinden varsa onu tercih edebilirsiniz.
Zeki Velidi Togan’ın Enver Paşa konusundaki tespitleri ise daha ilginçtir, Enver Paşa’nın tam bir idealist olduğunun altını çizen Togan, onun şu sözlerini nakleder:
- Şarki(Doğu) Buhara’ya geçmeye karar verdim, kazanırsak gazi, kazanamazsak şehit olacağız. Türkmenler(Burdalık Türkmenleri) bizi beklemesinler. Türkistan için mücadele lazım, zaten mukadder olan ölümden korkarsak, köpek gibi yaşamayı
seçersek hem geçmişlerimizin, hem de geleceklerimizin lanetlerine müstahak oluruz. Hâlbuki kurtuluş için ölmeyi göze alırsak biz, bizden sonrakilerin hür ve bahtiyar olmasını temin etmiş oluruz.
Enver Paşa 22 Eylül 1920 tarihinde Galip Kemal Söylemezoğlu’na yazdığı diğer bir mektupta ise bu planının yanında Rusya’nın milli mücadeleye yaptığı para ve silah yardımındaki rolünden bahseder:
"Kardeşim Efendim;
İki gün evvel birkaç gün için Roma’dan Berlin’e gittiğimde, size yazdığım şu mektubu hamil kurye ile bugün geldi. Mektubu burada
.
Enver Paşa Sivastopol’a ulaştıktan sonra arkadaşlarından ayrılmıştı. Enver Paşa’nın aklında tek bir şey vardı: Kafkasya’ya varmak, orada kuracağı bir ordu ile Anadolu’ya yürümek ve ülkeyi kurtarmak.
.
.
- Turan yapmak istedik, memleketi viran yaptık. diyen Enver Paşa sanki halkın ve milletin başına gelecekleri görür gibidir:
“Son gelişmeler gösteriyor ki savaşın birinci bölümünü kaybettik. Bu imzalanan mütarekeye göre de İngiliz İstanbul’a girecektir. Ben İngiliz’i İstanbul’da görmektense Kafkaslarda İslam için savaşmayı ve ölmeyi yeğlerim.”
Nitekim öyle de olacak, Enver Paşa’nın kaderinin ağları bundan sonra Türkistan’da örülmeye başlanacaktır.
.
.
Sarıkamış Harekâtı’na 9. Kolordu Kurmay Başkanı olarak katılan Şerif Köprülü’nün, Enver Paşa’ya karşı duyduğu husumetin etkisinde kalarak yazdığı anıları, Enver Paşa ve Sarıkamış Harekâtı’nı karalama kampanyasının öncülüğünü yapmıştır.
.