Monadoloji
Gottfried LeibnizMonadoloji Gönderileri
Monadoloji kitaplarını, Monadoloji sözleri ve alıntılarını, Monadoloji yazarlarını, Monadoloji yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Tanrı
Tanrı'nın meydana getirdiklerinin, mükemmelliğin son raddesinde olmadığını ve daha iyisini yapabilecek olduğunu yürekten savunan kimi modernlerin kanaatini de tasdik edemeyeceğim. Zira bu hissiyatın sonuçları bana, Tanrı'nın yüceliğine tamamen ters görünür: Uti minus malum habet rationem boni, ita minus bonum habet rationem mali. ((Lat.) Kötünün azına iyi, iyinin azına kötü karışmıştır.)
Dahası, her irade, bir isteme sebebi gerektirir ve bu sebep de doğal olarak iradeyi önceler. Bundan dolayı, metafiziğin ve geometrinin ezeli-ebedi hakikatlerinin ve bu hakikatlere bağlı olan iyilik, adalet ve mükemmellik kurallarının sadece Tanrı'nın iradesinin sonucu olduğunu söyleyen diğer bazı filozofların bu ifadesini de büsbütün tuhaf buluyorum; zira bunlar bana sadece, Tanrı'nın iradesine de özüne de hiç mi hiç bağlı olmayan müdrikesinin/anlama yetisinin sonuçları gibi görünüyor.
Şayet geriye yalnızca despotİk bir kudret kalacaksa, irade aklın yerini tutacaksa ve şayet tiranların tanımına uygun olarak en kudretlinin hoşuna giden şey doğru ise, Tanrı'nın adaleti ve hikmeti/bilgeliği nerede kalır?
Zira, Tanrı şayet yaptığının tam tersini yaparak da eşit oranda methedilmeye değer olsaydı, yaptıkları için O'nu methetmeye ne gerek kalırdı?
Yanısıra, eşyanın/şeylerin hiçbir iyilik kuralı sebebiyle değil, sadece Tanrı'nın himmeti sebebiyle iyi olduğunu söyleyerek bana öyle geliyor ki hiç düşünmeden Tanrı'ya duyulan sevgiyi ve hamdı büsbütün yıkıyorlar.
Demek ki bu eserler kendinde, yaratıcısının karakterini taşıyor olsa gerekir. İtiraf edeyim ki bunun aksi bir görüş bana son derece tehlikeli ve son yenilikçilerin hissiyatına fazlasıyla yakın geliyor ki onların kanaatince kâinatın güzelliği ve Tanrı'nın eserlerine atfettiğimiz iyilik, Tanrı'yı kendi kavrayışlarına uyduran insanların hüsnükuruntularından başka bir şey değildir.