Ölən Dünyam
İsmail ŞıhlıYorumlar ve İncelemeler
Oxuyun.
Kitabların 90 faizini türk dilində oxuyuram. Öz dilimizdə mütaliəyə ehtiyac duyduq da isə sadəcə tərcümə olmayanlara üstünlük verirəm.
Ölümündən 5 ay öncə yazıb bitirdiyi kitabı elə Şıxlının qələmiylə tanışlığıma vəsilə oldu. Ümumi bir süjet xətti olmasa da(elə düşünürəm), hər fəsil günümüzdə də aktual olan qeyri-sağlam münasibətləri tənqid edirdi.
Mənə xoş gələn isə, evdə valideynlərimin öz valideynləri, qohumları ilə olan münasibətlərini kitabdakı obrazların əlaqələrindən anlamağın oldu. Hər zaman rəhmətlik nənəmin bütün qohumlar arasındakı ağsaqqal obrazını düşünürdüm. Deyirdilər ki, onun sözü qanun idi. Kitabda da Güllü nənə eynən belə idi və bunun sayəsində bir xanımın bir ailədə kişidən necə daha hörmətli olmasını anlamış oldum. Tək maraqlı gələn məsələ bu olmadı, çox idi, sadəcə sadalasam bitməz.
Ən çox da toxunan o dövrdə azad fikirli, inkişafa açıq insanların Sovet rejimiylə məhv edilməsi oldu. Ən ağırı isə buların Sovetin iti, küçüyü olmuş içimizdəki qeyrətsizlər tərəfindən edilməsi idi. Yolda Fətullayev kimi...
Bəyənmədiyim tək hissə, qəhrəman kimi verilən Çapıq Əmrahın elm öyrətmək eşqiylə yanan müəllimi öldürməsi oldu. Günahsızca...
Bunun ən azı el-obanın qəhrəmanı olan bir qaçaq tərəfindən edilməsi düzgün deyildi.
Sevə-sevə oxudum. Çox da sevdim. Çünki elmi şəkildə bildiyim tariximlə bədii şəkildə tanış olmuş oldum. Düşünürəm ki, xarici ədəbiyyatların bir çoxundan, xüsusilə insanların yerə-göyə sığdıra bilmədiklərindən daha əla idi.
Ölən Dünyam 
İsmail Şıhlı
1920-ci illər Azərbaycanına səyahət
İsmayıl Şıxlının oxuduğum ikinci əsəri.
Bu əsərdə 
Dəli Kür ilə çox oxşar motivlər(?) var idi. Hər iki əsər də bəhs edildiyi dövrün zehniyəti, mədəniyyəti, düşüncə tərzi, hakimiyyəti haqqında fikir sahibi olmağa imkan verir. Əsərdə xalqın maariflənməsi və ən əsas olaraq da ordu yaradılması məsələsinə yer verilmişdi.
İsmayıl Şıxlının istifadə etdiyi geniş lüğət, dilin imkanlarından ustalıqla istifadə etməsi əsəri oxuyarkən mənə böyük zövq vermişdi.
Əsərdə məni ən çox təəccübləndirən şərin belə soyuqqanlılıqla qarşılanması idi. Xeyir və şərin bir-birini izləməsini, demək olar ki, bütün əsər boyu müşahidə etdim.
İsmayıl Şıxlının əsərlərində mənim üçün unudulmaz obrazlar olur. Bu əsərdə Ömər koxa vüqarın, müdrikliyin və qürurun, Güllü isə dözümün, soyuqqanlılığın və əsl Azərbaycan qadının simvoluna çevrildi.