Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600)
Halil İnalcıkOsmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600) Sözleri ve Alıntıları
Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600) sözleri ve alıntılarını, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600) kitap alıntılarını, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600) en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Kanuni Sultan Süleyman, bütün dünyayı kapsayan gücünü, Bender kalesinde 1538 tarihli bir yazıtta şöyle dile getirmiştir:
Ben, Tanrı'nın kulu, bu dünyanın sultanıyım. Tanrı'nın inayetiyle ümmet-i Muhammed'in başındayım. Adına Mekke ve Medine' de hutbe okunan Süleyman'ım ben. Ben, Bağdat'ta şah, Bizans diyarlarında kayser, Mısır'da sultanım, donanmalarını Akdeniz, Mağrip ve Hind'e yollayan sultanım. Macar taht ve tacını alan ve onları bir kuluna bağışlayan sultan benim. Voyvoda Petru başkaldırdı, ancak atımın ayakları onu toz eyledi; Boğdan'ı da fethettim.
Sayfa 46
II. Murat öldüğünde Osmanlı İmparatorluğu, genç II. Mehmet ve lalaları Şihabeddin ve Zağanos'a fetih planlarını gerçekleştirmelerine imkan verecek denli güçlü idi. Mehmet'in temel amacı, Tuna'nın güneyindeki bütün Balkan ülkeleri ile Fırat'ın batısındaki tüm Asya ülkelerini doğrudan doğruya Osmanlı yönetimi altına sokarak atası Bayezit'in merkeziyetçi imparatorluğunu diriltmekti. Ancak
büyük dedesinin tersine, onun ilk amacı Konstantiniye'nin fethi idi. Bunun kendisine bir imparatorluk kurmak için gerekli saygınlık ve gücü sağlayacağının bilincindeydi. Tahta geçtikten sonra Çandarlı'yı vezir-i azamlık makamında tuttuysa da, gerçek iktidar şimdi savaşçı gruba geçmişti. Murat'ın ölümü üzerine 1451 yazında başkaldıran Karamanlılara karşı kısa bir seferden sonra Konstantiniye'nin fethi hazırlıklarına başlandı.
II. Murat'ın hükümdarlık süresi önemli bir ekonomik gelişme dönemi
olmuştur. Ticaret artmış, Bursa ve Edirne gibi Osmanlı kentleri önemli ölçüde büyümüştü. Casus Bertrandon de la Brocquiere, 1432 'de yıllık Osmanlı gelirinin 2.500.000 altın dükaya çıktığı, Murat'ın elindeki kaynakları kullansa, Avrupa'yı kolayca istila edebileceği gözleminde bulunur.
14. yüzyıl başında kuruluşu sırasında Osmanlı devleti, İslam dünyasının sınırlarında kendini "gaza"ya, yani "Hıristiyanlığa karşı kutsal savaş"a adamış küçük bir beylikti. Bu önemsiz sınır devleti, Anadolu ve Balkanlar'daki eski Bizans topraklarını adım adım alıyor ve kendine katıyordu; 1517' de Arap ülkelerinin fethiyle de İslam dünyasının en güçlü devleti oldu.
"Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerçek kurucusudur. Avrupa ve Asya’da başkenti İstanbul olmak üzere, dört yüzyıl boyunca büyük Osmanlı İmparatorluğu'nun çekirdeği olacak bir imparatorluk kurmuştur. Fatih, Sultanu'l Berreyn ve Hakanu'l Bahreyn ( İki karanın ve iki denizin hükümdarı, yani Rumeli - Anadolu'nun ve Akdeniz - Karadeniz'in hükümdarı) lâkabını kullanıyordu. "
Fatih Sultan Mehmet
Rumeli Hisarı'nı yaptırarak 1452’de İstanbul Boğazı'nı kontrol alana alması gibi, 1463’te Çanakkale’de boğazın iki yakasında iki kale yaptırarak Çanakkale Boğazı'nı denetimi altına aldı. Bozcaada'yı tahkim ederek, İstanbul ve Boğazlan koruyan
savunma sistemini daha da güçlendirdi ve Anadolu ile Rumeli arasındaki iletişimi
güvenceye aldı.
Sayfa 31
Kul (Gulam) sistemi Osmanlı devlet idaresinin temel kurumlarından biridir. Sarayda ve devlet hizmetinde kullanılmak üzere kölelerden gençler yetiştirilmesi Osmanlılara, Ortadoğu İslam devletlerinden gelen eski bir gelenektir.
Sayfa 83
Mehmet'in 1421 'deki ölümünü üç yıl süren bir bunalım izledi. Bizanslılar, Gelibolu'yu Bizans'a bırakmayı kabul eden Şehzade Mustafa'yı salıverdiler. Rumeli'nin tümü kendisini sultan tanıdı. Yeniçeriler ve ulema ise, tahta Osmanlı başkenti Bursa'da çıkmış olan Mehmet'in on yedi yaşındaki oğlu Murat'ı destekliyordu. Murat, ucbeylerinin başında Rumeli'den kendisine karşı yürüyen amcasını 1422 'de yendi. Daha sonra bütün güçlerini toplayıp, rakibini desteklemiş olan Bizans'ı 2 Haziran'dan 6 Eylül'e kadar, kuşatma altına aldı. Bu sırada Anadolu'daki bağımlı beylerin hepsi ayaklanmış, I. Mehmet'in binbir güçlükle fethettiği toprakları yeniden ele geçirmişlerdi. Murat'ın küçük kardeşi Mustafa'yı da isyana teşvik edip Bursa'yı kuşattılar. Murat, İstanbul kuşatmasını kaldırdı, 20 Şubat 1423'te kardeşini yendi, onu kışkırtan Anadolu beylerini de cezalandırdı. Çandarlılar ve Karamanlılar dışında, Batı Anadolu beyliklerine boyun eğdirdi. Böylece genç sultan, devletin iç sorunlarından kurtulmuş, durumu babasının ölümünden önceki biçimine getirmişti; artık dikkatini Balkanlar'daki topraklarını tehdit eden devletlere çevirebilirdi.
Gazanın amacı, darülharbi yıkmak değil, ona boyun eğdirmekti. Osmanlılar imparatorluklarını, Müslüman Anadolu ile Hristiyan Balkanlar'ı kendi yönetimleri altında birleştirerek kurdular.
Sayfa 13Kitabı yarım bıraktı
Pachymeres'e göre Osman Gazi, 1302 dolaylarında eski Bizans başkenti İznik'i kuşatmış, imparatorun kendisine karşı gönderdiği iki bin kişilik ordusunu pusuya düşürüp 1302 yazında Koyunhisar' da (Bapheus) yenmişti. Bir imparatorluk ordusunu yenmiş olması Osman'ın ününü yaydı. Osmanlı ve çağdaş Bizans kaynakları, Anadolu'nun her yanından gazilerin onun bayrağı altında nasıl toplandığını betimler. Bunlar, öteki sınır beyliklerinde olduğu gibi, önderlerinin adıyla, "Osmanlılar" olarak tanınıyordu. Kolay fetih ve yerleşme beklentisi, Orta Anadolu'dan kökenleri değişik yeni yerleşimci dalgaları çekiyordu. Osmanlı Beyliği'nin gerçek kuruluşu bu 1302 zaferinden sonradır.
Ankara bozgunundan sonra Osmanlı devleti tamamen parçalanabilirdi; fakat 1416'da Osmanlılar, Rumeli ve Anadolu'daki eski konumlarını elde etmişlerdi bile. 1453 'te İstanbul 'un fethiyle de I. Bayezit' in imparatorluk özlemini gerçekleştirmişlerdir. Dolayısıyla, 1402 ile 1453 arasındaki dönemin can alıcı tarihsel sorunu, Osmanlı İmparatorluğu'nun iç savaş, haçlı işgalleri ve başka bunalımlar yüzünden toptan yıkılma tehlikesiyle karşılaştığı bir zamanda bu şaşırtıcı kalkınışı nasıl başardığını açıklayabilmektir.
"Kutadgu Bilig, hükümdara şu öğüdü verir :" Hazineni aç ve servetini dağıt. Uyruklarını sevindir. Çünkü halkın aklı fikri hep karnındadır... Yiyip içmeyi esirgeme onlardan. Fatih Sultan Mehmet'in veziri azamı, "devlet hazine biriktirmelidir; ancak hükümdar, parayı esirgeyerek askeri mahrum etmemek için cömert hareket etmelidir", demiştir. Osmanlı devlet kavramı, temelde eski Ortadoğu'dan geliyorduysa da eski Türk geleneklerini de sürdürüyordu. "
Fatih, kenti kuşatmadan önce, dedesi Bayezit'in yaptırdığı Anadolu Hisarı'nın karşısına, Avrupa kıyısında Rumeli Hisarı'nı yaptırtarak Boğaz'ın denetimini ele geçirmişti. Artık Boğaz'dan geçmek isteyen bütün gemilere onun izni gerekiyordu. Kostantiniye kuşatması, 6 Nisan 1453 'ten 29 Mayıs'a kadar, elli dört gün sürdü. Savunma güçleri 8.500 kişi kadardı; düzenli Osmanlı ordusu ise en az elli bin kişilikti. Fatih, kenti o zamana dek görülmemiş büyüklükte toplarla dövdü. Ortaçağın en güçlü istihkamları olan kent duvarlarının saldırıyla ele geçirilmesi, bu yeni silahların zaferidir. Osmanlı ve Batı kaynakları, Türklerin kente, duvarlarda topla açılan gedikten genel bir saldırıyla girdikleri noktasında birleşir.
Niğbolu'daki zafer yalnız Balkanlar'daki Osmanlı denetimini güçlendirmekle kalmayıp Osmanlıların İslam dünyasındaki saygınlığını da büyük ölçüde yüceltti. Ününün doruğundaki Bayezit, 1399'da Anadolu'ya döndü ve Karaman ile Kadı Burhaneddin'in topraklarını ilhak ederek Tuna'dan Fırat'a uzanan merkezi bir imparatorluk yarattı. Bu imparatorluğun doğal merkezi olacak Kostantiniye'yi ele geçirmek çabasıyla kentin ablukasını kuvvetlendirdi. Bu sıralarda Timur ( 1335-1405), Orta Asya ve İran'da güçlü bir imparatorluk kurmuş, kendini de İlhanlıların Anadolu üzerindeki egemenlik haklarının varisi ilan etmişti. Osmanlı sultanı Timur'a meydan okumuş, ancak 28 Temmuz 1402'de Ankara Savaşı'nda bozguna uğrayıp tutsak düşmüştü. Savaş sırasında Anadolu'nun yerli sipahileri, Timur'un sarayına sığınmış olan eski beylerinin safına geçmişlerdir. Bu hükümdarlar, Timur'un koruması altında eski beyliklerini her yerde yeniden kurdular. Bayezit'in merkeziyetçi imparatorluk girişimi başarısızlıkla sonuçlanmış oldu. Kalan Osmanlı toprakları, Timur'un egemenliğini kabul eden oğulları, Çelebiler arasında bölüşüldü. Bunlar, Timur'un ölümü üzerine, Osmanlı ülkesinin bütününü denetimlerine almak için amansız bir iç savaşa tutuştular.