Roman Sanatı
Milan KunderaRoman Sanatı Gönderileri
Roman Sanatı kitaplarını, Roman Sanatı sözleri ve alıntılarını, Roman Sanatı yazarlarını, Roman Sanatı yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Herman Broch'un tekrar tekrar söylediği şeyi bu anlamda anlıyor ve paylaşıyorum: Bir romanın tek var olma nedeni, ancak bir romanın keşfedebileceği şeyi keşfetmektir. Hayatın o zamana kadar bilinmeyen küçük bir kesitini keşfetmeyen roman, ahlaka aykırıdır. Bilgi romanın tek ahlakıdır.
Ben buna şunu da ekliyorum: Roman, Avrupa'nın eseridir; keşiflerini farklı dillerde yapmış olsa da bütün bir Avrupa'ya aittir. Avrupa roman sanatını oluşturan, keşiflerin birbirini izlemesidir.
Sayfa 17Kitabı okudu
Çünkü insan, eğer bir nedeni varsa bir aşkı kaybetmeye razı olur.Aşkı hiç sebepsiz kaybettiğinde ise kendini bağışlayamaz.
ironi insanı sinirlendirir. alay ettiği ya da saldırdığı için değil ama dünyanın anlaşılmazlığını gözler önüne sererek bizi kesin inançlardan yoksun bıraktığı için.
Bir romanın tek var olma nedeni, ancak bir romanın keşfedebileceği şeyi keşfetmektir. Hayatın o zamana kadar bilinmeyen küçük bir kesitini keşfetmeyen roman, ahlaka aykırıdir. Bilgi romanin tek ahlakıdir... (S:17)
Çek-Fransız asıllı yazar 
Milan Kundera
Çağımızın en başarılı düşünsel roman yazarı ve varoluşçuların sonuncusu olarak nitelendirilen güçlü
Postmodernizm sensin bu!
Flaubert'in Emma Bovary'sinden 80 yıl kadar sonra başka bir büyük romancı Hermann Broch kitsch dalgasına karşı çıkan ama sonunda kitsch karşısında silinen modern romanın kahramanca çabasından sözedecektir. Kitsch sözcüğünün anlamı şudur: Olabildiğince çok sayıda insanın ne pahasına olursa olsun hoşuna gitmek isteyenin tutum ve davranışı. Hoşa gitmek için herkesin işitmek istediğini onaylamak ve basmakalıp düşüncelerin hizmetinde olmak gerekir. Kitsch basmakalıp düşüncelerin budalalığının güzellik ve heyecanın diliyle anlatımıdır. Kitsch bizi, kendi kendimize acıma gözyaşlarından, düşündüğümüz ve hissettiğimiz ilkelliklerden koparır. 50 yıl sonra bugün Broch'un tümcesi daha bir doğruluk kazanıyor. Hoşa gitmek ve böylece en çok sayıda insanın dikkatini çekmenin buyurgan gerekliliği uyarınca kitle iletişim araçlarının estetiği kaçınılmaz olarak kitsch estetiği olmaktadır ve kitle iletişim araçları tüm yaşamımıza sızıp bizi her yandan kuşattıkça kitsch bizim estetiğimiz ve bizim günlük ahlakımız olmaktadır. Yakın bir döneme kadar modernizm basmakalıp düşüncelere ve kitsch'e karşı konformist olmayan bir başkaldırı gibi görülüyordu . Bugün modernlik kitle iletişim araçlarının olağanüstü canlılığıyla karışmıştır. Ve modern olmak, güne uymak, uyumlu olmak, en uyumlu olanlardan daha uyumlu olmak için çılgınca bir çaba harcamakla eş anlamlıdır. Modernlik kitsch'in kılığına girmiştir.
Demek ki bir çağın anlayışı sanat ve özellikle de romanı dikkate almadan, yalnızca sergilediği fikirlere ve kuramsal kavramlara göre yargılanamaz. 19. yüzyıl lokomotifi icat etti ve Hegel evrensel tarihin bile anlayışını kavradığından emindi. Flaubert budalalığı keşfetti. Şunu söylemek yürekliliğini gösteriyorum ki, bilimsel aklıyla son derece
18. yüzyıl akılcılığı Leibniz'in ünlü sözü üzerine kurulmuştur: Nihil est sine ratione: Var olan hiçbir şey nedensiz değildir. Bu inançla teşvik edilen bilim, her şeyin nedenini canla başla inceler; öyle ki var olan her şey açıklanabilir, yani hesaplanabilir gibi görünür. Yaşamının bir anlamı olmasını isteyen insan nedeni ve amacı olmayan her hareketten vazgeçer. Bütün biyografiler böyle yazılmıştır. Yaşam, nedenlerin, etkilerin, başarısızlıkların ve başarıların ışıklı bir yörüngesi gibi gözükür ve sabırsız bakışını eylemlerinin nedensel zincirlenişine diken insan, ölüme doğru çılgınca koşusunu daha bir hızlandırır. Dünyanın olayların nedensel sıralanışına indirgenmesi karşısında Sterne'in romanı yalnızca biçimiyle şu görüştedir: Şiirsellik eylemden değil, eylemin durmasından, bir nedenle bir sonuç arasındaki köprünün yıkılmasından ve düşüncenin tatlı, aylak bir özgürlük içinde dolaşmasından kaynaklanır. Sterne'in romanı varoluşun şiirinin arasözde olduğunu söyler. Şiirsellik hesaplanamayandadır. Nedenselliğin öte yanındadır. Nedensizdir. Leibniz'in tümcesinin öte yanındadır.
18. yüzyıl yalnızca Rousseau'nun, Voltaire’in, Holbach'ın yüzyılı değil, aynı zamanda (hatta özellikle) Fielding'in, Sterne'in, Goethe'nin, Laclos'nun da yüzyılıdır. O dönemin romanları içinde en beğendiğim Sterne'in Tristram Shandy Beyefendinin Hayatı ve Görüşleri’dir. İlginç bir roman. Sterne, romanı Tristram'ın ana rahmine düştüğü geceyle açar ama henüz bundan söz etmeye başlamıştır ki başka bir düşünce gelir; bu düşünce serbest çağrışım yoluyla başka bir düşünceyi getirir, sonra başka bir anektod, öyle ki, bir ara söz bir başkasını izler ve kitabın kahramanı Tristram 100 sayfalık bölümde unutulur gider. Bir romanın böyle çılgınca düzenlenmesi basit, biçimsel bir oyun gibi gözükebilir. Ama sanatta biçim her zaman bir biçimden fazla bir şeydir. Her roman ister istemez "insanın varoluşu nedir ve şiirselliği nerededir?" sorusuna bir yanıt önerir. Sterne'in çağdaşları (Fielding sözgelimi) özellikle eylemin ve serüvenin olağanüstü çekiciliğinin tadını çıkarmayı bilmişlerdir. Sterne'in romanındaki gizli yanıt farklıdır: Şiirsellik ona göre eylemde değil, eylemin kesinti'ye uğramasında yatar.
Rabelais'nin bilgeliğinin, ne kadar büyük olursa olsun, Descartes'ınkinden başka bir yanı vardır. Romanın bilgeliği felsefeninkinden farklıdır. Roman kuramsal düşünceden değil mizahi düşünceden doğmuştur. Avrupa'nın başarısızlıklarından biri, en Avrupalı sanatı, "roman"ı bir türlü anlamamış olmasıdır; Avrupa, romanının ne özünü, ne uçsuz bucaksız bilgi ve keşiflerini ne de özerk tarihini anlayabilmiştir. Tanrının gülüşünün esinlendiği sanat özü gereği bağımlı değildir. İdeolojik kesinliklere aykırı düşünceler üretir. Roman, Penelope gibi, dinbilimcilerin, filozofların, bilginlerin gündüz ördüklerini gece söker.
François Rabelais daha sonraları Fransız diline ve başka dillere de giren birçok yeni sözcük uydurmuştur. Ama bunlardan biri unutulmuştur ve üzücü bir durumdur bu: Agelaste sözcüğü. Grekçeden alınmıştır ve gülmeyen, mizah yanı olmayan anlamına gelir. Rabelais, Agelaste'lardan nefret ediyordu. Korkuyordu onlardan. Agelaste'ların kendisine karşı son derece acımasız olmalarından yakınıyordu ve az daha kalemini bir daha eline almamak üzere bırakacaktı.
Peki nedir bu bilgelik, nedir roman? Çok güzel bir Yahudi atasözü vardır: İnsan düşünür, Tann güler. Bu özdeyişten esinlenerek François Rabelais'nin bir gün Tanrının gülüşünü işittiğini ve ilk büyük Avrupa romanının böylece ortaya çıktığını düşünmek hoşuma gider. Roman sanatının dünyaya Tanrının gülüşünün yankısı olarak geldiğini düşünmek hoşuma gider.
Peki Tanrı düşünen insana bakarken niye gülüyor? Çünkü insan düşünüyor ve doğruyu gözden kaçırıyor. Çünkü insanlar düşündükçe birinin düşüncesi ötekininkinden uzaklaşıyor. Ve çünkü insan hiçbir zaman olmayı düşündüğü değildir. Ortaçağdan çıkan insanın bu temel durumu Modern Çağın şafağında kendini gösterdi: Don Kişot düşünür, Sancho düşünür ve yalnızca dünyanın doğrusu değil, kendi ben'lerinin doğruları da kaçar onlardan. Avrupa'nın ilk romancıları insanın bu yeni durumunu görüp sezdiler ve yeni sanatı, roman sanatını onun üzerine kurdular.
Flaubert'in gözlemi bana neredeyse bir uyarı gibi geliyor. Halk adamı rolünü üstlenen romancı, yapıtını, davranışlarının, demeçlerinin, tavır koyuşlarının basit bir uzantısı biçiminde değerlendirilmesi tehlikesiyle karşı karşıya bırakır. Oysa romancı hiç kimsenin sözcüsü değildir. Ve bu görüşü kendi düşüncelerinin bile sözcüsü olmadığını söyleyecek kadar ileri götüreceğim.
Gargantua ve Pantagruel’in üçüncü kitabında, Avrupa’nın tanıdığı ilk büyük roman kahramanı olan Panurge, “Evlensem mi, evlenmesem mi?” sorusuyla kendi kendini yemektedir. Hekimlere, falcılara, profesörlere, şairlere, filozoflara danışır; filozoflar da Hippokrates’tan, Aristoteles’ten, Homeros’tan, Herakleitos’ten, Platon’dan laflar ederler. Ama bütün kitabı kaplayan bu muazzam allamece araştırmalardan sonra, Panurge hala evlensin mi, evlenmesin mi, işin içinden çıkamaz. Biz okuyucular da bunu bilmeyiz ama buna karşılık, evlenip evlenmemekte kararsız kalan şahsın hem basit, hem de bir o kadar matrak halini olabilecek her açıdan izlemiş oluruz.