Tanzimat ve Bulgar Meselesi
Halil İnalcıkÖne Çıkan Tanzimat ve Bulgar Meselesi Gönderileri
Öne Çıkan Tanzimat ve Bulgar Meselesi kitaplarını, öne çıkan Tanzimat ve Bulgar Meselesi sözleri ve alıntılarını, öne çıkan Tanzimat ve Bulgar Meselesi yazarlarını, öne çıkan Tanzimat ve Bulgar Meselesi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Tanzimat, geçen felaketli asırların bıraktığı ve son buhranların pek ziyade sarstığı bu çürük yapıya, muntazam bir devlet kadrosu vermek, Osmanlı Saltanatını modern esaslara dayanan bir Avrupa devleti yapmak edasında idi.
Sayfa 2Kitabı okudu
Bulgar haklı bilhassa XVIII. asır sonlarında varlığını temelinden tehdid eden büyük bir tehlike karşısında bulunuyordu: Rumlar, onların bütün tarihi ananelerini, hatta konuştukları dili ortadan kaldırmak ve kendilerini Rumlaştırmak gayretinde idi.
Sayfa 44 - Kronik Kitap
İsyanda Komitecilerin Rolü
Bütün bunlar gösteriyor ki, gayeleri bütün bulgaristan ayaklandırarak hiç olmazsa Sırbistan gibi muhtar bir idare temin etmek olan bu komiteciler, garbî Bulgaristan'da ve
Sırbistan'da oldukça geniş bir teşkilât kurmuşlardı ve 1850 Vidin
isyanının çıkması ile doğrudan doğruya alâkadardılar, isyan es
nasında hükümetçe bunlardan en azılıları tevkif edildiyse de hoşnutsuzluğun artıp hadisenin büsbütün büyümesine meydan vermemek
için bütün işe karışmış olanların tevkifine gidilmedi.Sonradan
G o s p o d a r l ı k meselesi
yüzünden reaya arasında heyecan
devam ederken de bu komiteciler yeniden bir isyan çıkarmağa
yeltendiler, fakat muvaffak olamadılar. Hükümet, bunlardan en
azılılarını yakalayıp
Anadolu'ya sürgün etmeği düşündü. Fakat
sonunda yine cezrî bir karar verilemedi. Nihayet tahrikât tesiriyle
heyacan gittikçe arttığından Rıza paşa yeniden bazı tevkiflerde
bulunmak mecburiyetinde kaldı. Bu tarihlerden sonra da Vidin
mıntıkasında tahrikât ve heyacan hiçbir zaman eksilmemiş ve
Babı Ali hemen her bahar yeni bir isyan tehdidi karşısında bulunmuştur.
Sayfa 67Kitabı okudu
Umumiyetle bazı Balkanlı müelliflerin de itiraf ettiği gibi, Osmanlıların Balkanlara gelişi burada hüküm süren feodal anarşiye son vermiş, köylüyü ezen eski boyarları kaldırarak sıkı, muntazam bir devlet teşkilatı ve angaryaya, keyfi muamelelere meydan vermeyen sağlam bir zirai-içtimai nizam kurmuştur. Bulgaristan üzerinde bu suretle kuvvetle yerleşmiş ve benimsenmiş olan Osmanlı hakimiyeti beş yüz yıl sürecektir.
Sayfa 20 - Kronik Kitap
Vidin Gospodarlık Rejimi ve İlgası
işte Vidin havalisinde bu zahirî Islahat teşebbüsünden on sene
sonra baş gösteren ayaklanma, doğrudan doğruya bu toprak meselesine bağlıdır. Esasen bu on sene zarfında da vaziyet iyileşeceğine
reaya aleyhine daha ziyade kötüleşmiştir. Tanzimatçılar, fiilî neticelerini düşünmeden toprak siyasetinde tatbika çalıştıkları liberal
prensiplerle, mirî arazi mutasarrıflarının haklarını, tam mülkiyete
yaklaşacak şekilde genişletme yolunu tutmuşlardı. Meselâ 7 Cema-
ziyülûlâ 1263 (23 nisan 1847) tarihli bir resmî tebliğle mirî arazi
üzerinde kız evlâtların da erkek evlât gibi veraset hakkı tanındı.
Daha sonra çıkarılan diğer kararnamelerle bu istikametteki cereyan
inkişaf etmiş ve mirî toprak üzerindeki tasarruf hakkı mutlak mülk
telakkisine gittikçe daha çok yaklaşmıştır. Böylece vaktiyle toprağı işletmek üzere tasarrufu altına alan
mirî arazi sahipleri ve
tabiî bu arada Vidin ağaları yavaş yavaş bu köylerin hukuken de
hakikî sahibî vaziyetine geçmeğe başlamışlardır. Neticede bu tedbirler, esasen gergin olan İçtimaî
münasebetlerin daha
ziyade kötüleşmesine yardım etmekten
başka bir sonuç vermemiştir.
Sayfa 98Kitabı okudu
Umumi Netice
Vidin isyanı genel
bakımdan, içtimai olduğu
kadar millidir de. Asilerin başları bütün Bulgaristanı ayaklandırmaya çalışmakta ve Sırbistan gibi muhtar bir Bulgar beyliği kurmak gayesini
gütmekte idiler, onlar durumları hakikaten çetin ve isyana elverişli olan Vidin köylüleri gibi bütün Bulgar köylü kitlelerini arkalarından sürükleyeceklerini umuyorlardı. Gerçekten isyan sırasında
yayılan haberler bütün Bulgarlar arasında heyecan uyandırmakta idi.
İsyanın umumiyetle Tanzimat tarihi bakımından önemli neticelerinden biri de, hükümetin aynı tarihlerde, idari sahada aldığı
birtakım yeni İslâhat kararlarıdır. Meselâ böylece bütün İmparatorluk dahilinde valilerin mahallî meclisler karşısında salâhiyetleri
genişletilmiş, Bosna ve Vidin gibi bir toprak aristokrasisinin hakim olduğu yerler sıkı bir şekilde merkeze bağlanmış ve neticede
bu tarih, Tanzimatın İmparatorluğu merkezileştirme politikası bakımından da mühim bir tarih olmuştur.
Nihayet son olarak işaret edelim ki çıkarılan hattı hümâyûnlar
ve nizâmnâmeler üzerinde yapılan incelemeler, bizi Tanzimat tarihinin içerisine
ulaştırmaz; Tanzimatı
hakikî olarak ancak
onun, İmparatorluğun türlü bölgelerinde her türlü hususî şartlarla
kaynaşarak meydana çıkan canlı vakıalarında görebiliriz.
Sayfa 111Kitabı okudu