Roman ismi ile müsemma İstanbul’un birbirine yakın tarihli üç farklı dönemini anlatıyor. Abdulhamid’in sultan olduğu istibdat dönemi, İttihat ve Terakki dönemi ve Mütareke dönemi.
Bu üç dönem romanın ana karakteri Adnan ve onun değişimleri üzerinden anlatılmış. Ancak roman; Türk Edebiyatının en çok karakter barındıran ve bu karakterlerin ruhsal, fiziksel ve karakter tahlillerine kadar en detaylı işleyen eseri olabilir. İlk kez bir Türk romanında Dostoyevsky, Tolstoy gibi Rus edebiyatçıların başyapıtlarındakine benzer bir tat aldım. ( Karamazov Kardeşler, Anna Karenina gibi onlarca karakter barındırıp bunların dini inançlarından, psikolojilerine kadar detaylı işlemesi sebebiyle.)
Karakterler üzerinden toplumun modernleşme sancıları, Batı ile bütünlük oluşturma çabası, toplumsal yozlaşma, fakirlik ve monarşiden yeni bir sisteme geçiş süreci çok iyi anlatılmış. Ayrıca, romanı güzel yapan diğer bir unsursa aşk, ölüm, arkadaşlık ve insanlığın ikiyüzlülüğü ve bencilliği gibi diğer temel kavramlarını evrensel düzeyde işlemiş olması.
Romanda neredeyse herkes bencil, iki yüzlü, sahte, çıkarcı, rüşvetçi, adi. Ancak karakterler kesinlikle salt kötü ve iyi gibi karikatürize bir şekilde ele alınmamış. Karakterler kesinlikle çok gerçekçi ve normal hayatta karşılığı olabilecek türden.
Kesinlikle çok beğendiğim ve 1938’de yazıldığı göz önüne alındığında döneminin çok ötesinde olduğunu düşündüğüm bir eser.
Merve Okulu ile birlikte irdelediğimiz Üç İstanbul incelemesi .
Mithat Cemal Kuntay’ın Üç İstanbul romanı İstanbul’un üç ayrı dönemini; Abdülhamit’in son yılları (istibdat dönemi), 1908 ihtilaliyle iktidarı ele geçiren İttihat ve Terakki yönetimindeki yılları (meşrutiyet dönemi) ve Birinci Paylaşım Savaşı’nın
