b
Basın
0 üye- "Büyük Doğu nizamında basın, cemiyetinin ahlâk, edep ve terbiye kıstâslarına yüzde yüz mutabakatla mükelleftir. Hiçbir san’at bahanesi, bu ölçülerden en küçük inhirafı mazur gösteremez. Bir kadının dizini gösteren resimden fikirsiz herhangi bir sövme kelimesine kadar İslâmî ahlâk, edep ve terbiye dışı her şey şiddetle yasaktır.
Fikir olunca da ayrıca sövmeye yer kalmayacağını tesbite değmez..."
Sayfa 348 - Başyücelik Emirleri-Yine Basın, BÜYÜK DOĞU YayınlarıKitabı okudu
- "Büyük Doğu nizamında, başta devlet reisliği, hiç bir makam ve fert, mevcut tenkit ve yerinde isnat hürriyetine karşı imtiyaz sahibi değildir..."
Sayfa 348 - Başyücelik Emirleri-Yine Basın, BÜYÜK DOĞU YayınlarıKitabı okudu
Başka konularda olduğu gibi bu konuda da Mehmed Ali Paşa öncü olmuş, Sultan Mahmud da bir paşanın yaptığını, bir padişahın daha iyi yapabileceği ilkesinden hareketle onu izlemiştir.Mehmed Ali Paşa önce Fransızca, sonra da Arapça resmi gazete ile Sultan II. Mahmud ise Fransızca ve Türkçe bir gazete ile işe başladı. Ortadoğu’da yayınlanan gazeteler, uzun bir zaman yalnızca resmi gazeteler oldu. O zamanın bir makalesinde, “Gazetenin amacı hükümetin karar ve emirlerini halka bildirmektir.” sözleriyle anlatılan basının bu durumu ve işlevi, bölgede bugün de sürmektedir
Bu savaşın en mide bulandırıcı sonuçlarından biri, bana sol basının da sağ basın kadar sahtekar ve düzenbaz olduğunu öğretmesiydi.
Sayfa 87 - Alfa
Basın Özgürlüğü Anlayışı
O yıllardaki basın özgürlüğü anlayışının en iyi örneklerinden biri
Şükrü Kaya’nın şu konuşmasıdır:
“Yazarlarımız ülke işlerini eleştirmede özgürdürler. Eleştirme öz-
gürlüğünü ve çerçevesini saptayacak ve sınırlayacak olan, yazarın ir-
fanı, vicdanı ve sağduyusudur. Bu geniş özgürlükten doğabilecek so-
rumluluğu her kişinin veya her yazarın ayrı ayrı yorumuna değil, ya-
saların hükümlerine bırakıyoruz. Yazı özgürlüğü yazarın egemenli-
ğindedir, yazarın sorumluluğunu da yargıç saptar.” Ulus başyazarı Falih Rıfkı Atay da şöyle diyecektir: “Bizdeki basın
özgürlüğüne birçok batılı meslektaşlarımızın imrendiklerini biliyo-
ruz. Cumhuriyet yönetimi kendi kusurlarını düzeltmek görevini ga-
zeteciye bırakmıştır. Her yazar, kanunlara bakarak kalemini kolayca
ayar edebilir.” (11 Aralık 1937)
Atay altı ay sonraki bir yazısında da şöyle der: “Gazetecilerin iyi-
leri sırf aşk yüzünden (meslek aşkı yüzünden) bu meslektedirler. An-
cak pek iyi bilirler ki talihleri bir telefon darbesine bağlıdır.” (28 Ha-
ziran 1938)
Nedir, Atay’ın bu telefon darbesi dediği şey? Telefon darbesi, İçiş-
leri Bakanlığı’ndan gelecek bir telefonla gazetenin kapatılması de-
mektir!...
Bir zamanlar İstiklâl Mahkemesi’nde yargılanan, sonra sürgüne
gönderilen Hüseyin Cahit Yalçın da basın özgürlüğü konusunda şöy-
le demiştir o yıllarda: “Dünyanın en hür ülkesinde bile bundan da-
ha fazla serbest yazı yazmaya imkân yoktur.” ( Yeni Sabah, 31 Mayıs
1938)
O dönemin basın özgürlüğü anlayışı işte budur.
Sayfa 161 - Remzi Kitabevi 1.Baskı
1938 'de Basın Özgürlüğü
Hükümetten bir ruhsatname alınması zorunluğu vardır. Hükümet
de bunu vermeyebilir. Zaten kanuna eklenen başka bir hüküm de
“kötü ünlü” kişilere gazete çıkarma hakkının tanınmamasıdır. Nedir
bu “kötü ünlü” kişiler? Bunun ölçüsü nedir? Bunun değerlendirilme-
si valinin veya hükümetin yetkileri içindedir.
Kanun bununla da kalmamış “kötü ünlü” kimselerin gazete ve
dergilerde muhabir, yazar, ressam, fotoğrafçı, düzeltmen ve idare
memuru olmalarını yasaklamıştır.
1938 değişikliğinin getirdiği en önemli hükümlerden biri de okul
ve üniversite olaylarıyla ilgili haberlerin izinsiz yazılmamasıdır. Ka-
nun, “okullarda, fakülte ve enstitülerde disiplini bozacak mahiyette-
ki olayların, gazetenin çıktığı yerin en büyük mülkiye âmirinden izin
alınmaksızın yayınlanmasını” yasak etmiştir. Bu bir çeşit sansürdür.
Daha tâ 1938’lerde, dünyanın hiçbir yerinde son yıllardaki gibi
gençlik olayları yokken, okul ve üniversiteyle ilgili haberlerin sansür-
den geçirilmesini istemek çok ileri (!) görüşlülüktür herhalde.
Sayfa 167 - Remzi Kitabevi 1.Baskı