Dostoyevski’nin “aura”ları
Dostoyevski Avrupa gezisinde, Basel’de Holbein’in İsa’nın cesedini tasvir ettiği resmi gördüğünde birden tuhaflaşır. Karısı Anna Snitkina’nın aktardığına göre yüzü korku dolu bir hal alır. Onun gibi mistik yanı güçlü bir kişide çok da şaşırtıcı gelmez bu olay ama… Ama karısının kaygısı farklıdır. Kısa süreli bu korku hali daha sonra gelecek
Nuri Pakdil: Her ülke edebiyatının, kendi içinde, uzun sürede oluşturduğu tip'ler vardır. Söz gelimi, Dostoyevski'yi okuduktan sonra, Prens Mışkin'e bakarak, "işte bu bir Rus tipi" diyebiliyoruz. Tanıdığınız kadarıyla, okuyabildiğiniz Türk edebiyatından nasıl bir Türk tipi çıkarabiliyorsunuz?
Anna Masala: Türk edebiyatından Divan edebiyatı, Tekke edebiyatı, Halk edebiyatı ayrımı yapmaksızın, bir Türk tipi çıkıyor ortaya.
Adeta, üç yüzlü bir aynadan yansıyan tek bir görüntü gibi. Türk insanı beliriyor hemen. Bir çırpıda söyleyivermek belki kolay değil bunu. Ama şöyle belirleyebilirim bunu. Bu Türk insanı, Nasrettin Hoca gibi filozof, Kerem gibi âşık, Fuzuli gibi derin, Yunus Emre gibi mistik, Köroğlu gibi dertlidir. Bana göre Türk öyle.
Sayfa 41Kitabı okudu
Türk dünyâsında yaşayan Melâmetî-Horasânî neş'enin ve tasavvûfî hayâtın "insâna yönelik" ve "aksiyoner" karekteri ile sosyal hayâtın tam ortasında yer aldığına; hattâ, sosyal hayâtı yönlendirdiğine daha önce işâret etmiştik. Demek ki Türk sûfîsi "pessimist" (karamsar) temâyülleri olan "miskin bir mistik" değil; tesbîh çekebildiği kadar kılıç da çekebilen, gönülleri olduğu kadar kaleleri de fethedebilen bir "mücâhid"dir. Yaygın kullanılan deyimlerle ifâde edersek, "cihâd-ı ekber" olan nefs ile savaşı yapma azmindeki bir mürşîd için; daha zor olan "cihâd-ı asgar"dan yüz çevirmek yâni Allah yolunda savaşmaktan geri kalmak düşünülemez. Bunun en güzel örneğini gösterenlerden birisi de Türkistân'lı şeyh adıyla anılan Kübrevîyye tarikatının kurucusu Necmüddîn-i Kübrâ'dır.
Sayfa 185Kitabı okudu
Mistik miskin
Sessizliğin gücüyle ayaktayım
Sükut içimden geliyor
Kimisi doğuştan sakindir
sakince verilen şansa doğru gidiyorum
Kizmanın küsmenin vakti değil
Sabahın en güzel kanıt olduğunu biliyorum.
21.eylül.2005
Sayfa 57
