Türk milliyetçiliği, üzerinde konuşulması en zor meselelerden biridir; zira çeşitli damarlardan beslenen ve ortak bir dil edinemeyen, bir çırpıda onlarcası sayılabilecek milliyetçilik anlayışları vardır. Uzaktan küçük görünen fikir ayrılıkları çok derin ihtilafların belirtisi olabilir. Bu konuda analiz yapmak isteyenler, Türkçülük-Turancılık, İslamcılık, Kemalist milliyetçilik, ırkçı Türkçülük, Anadoluculuk, mukaddesatçtlık, milliyetçi muhafazakârlık, liberal muhafazakârlık vb. hatlarının dikkatle işaretlendiği sağlıklı bir yol haritasına sahip olmalıdırlar. Kendi içlerinde de yer yer farklı kollara ayrılan bu hatlar bazen kesişir, bazen de geniş açılar çizerek birbirinden uzaklaşırlar. Yakınlaşmalar ve uzaklaşmalar, çok zaman konjonktürle yakından ilişkilidir. Tarih, vatan, millet, milliyet, gelenek gibi kavramların tarifinde, hatta dil ve musiki anlayışlarında ciddi anlaşmazlıklar bulunmakla beraber, temel problem, Islâm’a ve Osmanlı mirasına bakışta ortaya çıkar. Bu iki değere bakıştaki farklılık ve kitlelere açılış derecesi, milliyetçi anlayışları Hıra'ya yahut Tanrıdag’a yaklaştırmakta ve ya uzaklaştırmaktadır.