Lozan'da Adalar'ın kaybedilişi
On İki Ada 400 yıl Türk hakimiyeti altında kalmıştır. Rodos, İstanköy ve Sömbeki'nin 1522'de alınması ile Türk hâkimiyetine giren Oniki Ada, 1923 Lozan Antlaşması ile İtalya'ya bırakılmıştır.
Sayfa 126
"Askersiz Oniki Ada"
Dışişleri bakanlarının Oniki Ada hakkındaki kararı Hukuk ve Redaksiyon Komisyonu'na havale edilmiş ve komisyon da iki paragraf halinde, barış antlaşmasının tasarısının 12. maddesini yazmıştır. İkinci paragraf, İngiliz askerinin üç ay içinde bu adalardan çekilmesine dair bir prosedür hükmü idi. Konumuz bakımından asıl mühim olan birinci paragraftır ki, bunda şöyle diyordu:
"Italya işbu antlaşma ile, Oniki Ada üzerindeki tüm egemenliğini Yunanistan'a devreder. Bu adalar gayrı askeri hale getirilecek ve öyle kalacaktır."
Oniki Ada'nın gayrı askeri hale getirilmesi, yani askerden ve silahtan arındırılması hususundaki birinci paragrafın ikinci cümlesi çok dikkat edilmesi gereken bir mahiyet taşımaktadır. Zira bu fıkra "Bu adalar gayrı askeri hale getirilecektir" (These islands shall be demilitarized) demekle yetinmemiş, bu hususu vurgulamak için bir de "gayrı askeri halde kalacaktır" (shall remain demilitarized) demiştir. Böylece Oniki Ada'nın gayri askeri statüsünün bundan böyle muhafazası konusunda, Yunanistan kımıldayamaz hale getirilmekteydi. Bu fıkra hükmü, şu veya bu şekilde adaları askeri hale getirmek için hiçbir açık kapı bırakmamaktaydı.
Sayfa 146
Oniki Ada
1947 yılından itibaren Kıbrıs'ta Rumların karışıklıklar çıkararak, daha o zaman Enosis diye bağırıp adayı Yunanistan'a ilhak etmek istemeleri sebepsiz değildi. Oniki Ada'nın alınması, ümitleri, iştahları kabartmıştı. Lakin bu ümit gerçekleşmedi. İştahları kursaklarında kaldı. 1947'de başlattıkları Kıbrıs meselesi, kendilerinin de hiç beklemedikleri bugünkü duruma geldi. Bundan da mühimi, Kıbrıs meselesi ile Türkiye'yi de uyandırdılar. Evdeki bulgurdan olmadılar ama, sanırız bu yolu açtılar. Türkiye'nin bugün önünde duran bu "Adalar Meselesi"nin köklü bir çözüme ihtiyacı olduğu inkâr edilemez.
Sayfa 154
Oniki Ada, barış akdedildikten sonra Osmanlı İmparatorluğu'na geri verilecekti ama bu asla gerçekleşmedi. Adalar 1943'e dek İtalyanların elinde kaldı.
Oniki Ada'yı verdiler İsmet İnönü almadı geyikleri..
II. Cihan Harbi'nin sonunda Almanların İtalyan müttefiklerin ihaneti üzerine işgal ettikleri Oniki Adalar'ı Türkiye'ye geri verme teşebbüsünü İsmet Paşa'nın reddetmesini gaflet olarak nitelemek doğru değildir.
Keza Büyük Harb'in sonunda Almanya ile böyle bir iş birliğine girmek ağır sorumluluk ve yükümlülük getirirdi.
Sayfa 103Kitabı okudu
Nataşa
Nasıl ki
Bir ana ceylan
Vurulmuş yavrusuna
İçten yanıyorsa
Ve nasıl ki
Teksas'lı bir kız
Almanya'da öleni
İstanbul'da arıyorsa
Oniki Adanın toplam yüzölçümü yaklaşık 2700 kilometredir. Adalar dağlık olduğu için ekonomi, hayvancılık, narenciye, sünger avcılığı ve son yıllarda da bilhassa turizm dayanmaktadır.
Türkiye’nin, toprak bütünlüğünü tehdit altında hissettiği bir dönemde, katılmadığı bir savaşın sonunda toprak kazanmak için bu konuda kendisini hiç de haklı görmeyen İngiltere ve ABD’ye adalar konusunda ısrarcı olması beklenemezdi.
Sayfa 187Kitabı okudu
Askersiz Oniki Ada
"İtalya işbu antlaşma ile, Oniki Ada üzerindeki tüm egemenliğini Yunanistan'a devreder. Bu adalar gayrı askeri hale getirilecek ve öyle kalacaktır."
Sayfa 146 - İtalyan Barış Antlaşması, 12. Madde (10 Şubat 1947) 》》》 Ayrıca bknz. İtalyan Barış Antlaşması 14. Madde/ Lozan Antlaşması 15. Madde
Meis adasının statüsü
Lozan’da Oniki Ada grubundaki adalar ve onlara bağlı adacıkların egemenliği açık bir şekilde yazılıyken, Meis için adacıklar ibaresi özellikle bulunmuyordu ve Türkiye açısından bu, adacıkların kendisine ait olduğunun en önemli kanıtıydı.
Sayfa 68Kitabı okudu
Zaten son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin ilan ettiği Misak-ı Milli belgesine göre adalar milli sınırlar içinde bulunmuyordu.
Sayfa 28Kitabı okudu
Gerek Osmanlı Devleti gerekse İtalya. Birinci Dünya Savaşına, ayrı cephelerde ve Oniki Ada meselesi kesin bir çözüme bağlanmadan girdiler. Esasen bu adalar İtalya'nın işgali altındaydı ve İtalya, bir yandan Osmanlı Devleti'ne karşı oyalama politikasına girişirken, öte yandan da Oniki Ada'da, sanki buradan hiç çıkmayacakmış gibi faaliyette bulunmaktaydı. Dolayısıyla 1914-1918 Savaşı sona erdiğinde artık İtalya Oniki Ada'ya tamamen yerleşmiş bulunuyordu. Bu sebeple, yeni Türkiye ile yapılacak barışı müzakere eden Lozan Konferansı'nda Oniki Ada konusunda yapılacak bir şey kalmamıştı.
Sayfa 133Kitabı okudu
Uşi Antlaşması ve Adalar'ın elden çıkması
Türkiye, Balkanlar’da savaş haline geçtikten bir süre sonra, pek istekli olmasa da İtalya ile bir barış antlaşması imzaladı. İmparatorluk Libya’da iyi direnmiş, fakat çoğunlukla Balkanlar’daki durum nedeniyle Uşi Antlaşması’nı imzalamıştı.
Sayfa 15Kitabı okudu
Havai
Akşam üzeri vapurumuz doğuya doğru yola çıktı. Büyük Okyanus’un engin sularında on gün süren yolculuktan sonra "Honolulu"ya geldik. Büyük Okyonus’un kuzeyinde ve başlıca oniki adadan oluşan ve "Havai" yahut "Sandöviç" denilen adalar siyasi bakımdan Birleşik Amerika Devletlerine bağlıdır. "Honolulu", "Ohau" adası üzerinde ve pek çok adadan mürekkep "Havai Cumhuriyeti"nin hükümet merkezidir
Kültür Bakanlığı YayınlarıKitabı okudu
