M a k s i m, eylemde bulunanın öznel ilkesidir ve n e s n e l i l k e den yani pratik yasadan ayırdedilmelidir. İlki, aklın öznenin koşullarına (sık sık bilgisizliğine ya da eğilimlerine) uygun olarak belirlediği pratik kuralı içerir, bundan dolayı da öznenin, ona göre e y l e m d e b u l u n d u ğ u ilkedir; yasa ise, her akıl sahibi varlık için geçerli olan nesnel ilke ve ona göre e y l e m d e b u l u n u l m a s ı g e r e k e n ilkedir, yani buyruktur.
Sayfa 38
...Yalnızca kesin buyruk pratik bir yasa olduğu etkisini uyandırıyor, geri kalanların hepsi, gerçi istemenin i l k e l e r i d i r, ama yasa denemez onlara. Çünkü sırf rastgele bir amaca ulaşmak için zorunlu olan şeye, kendi başına da rastlantısal gözüyle bakılabilir ve bu amaçtan vazgeçersek, her zaman bu buyurtudan kendimi koparabiliriz; buna karşılık koşulsuz emir, istemeyi tersini yeğ tutmaya serbest bırakmaz, dolayısıyla ancak o, bir yasadan beklediğimiz zorunluluğu kendinde taşır.
Sayfa 37
...Kişinin kendisinin en iyi durumda olmasını sağlayan araçların seçiminde becerikliliğe, dar anlamda z e k â diyebiliriz. Dolayısıyla, kendi mutluluğunu sağlayan araçların seçimine ilişkin buyruk, yani zekânın buyurtusu, hep koşulludur; eylem mutlak olarak değil, başka bir amaç için yalnızca araç olarak buyurulur.
Son olarak bir buyruk vardır ki, belirli bir davranışla ulaşılacak başka herhangi bir amacı koşul olarak temele koymadan, bu davranışı doğrudan doğruya buyurur. Bu buyruk k e s i n dir. Eylemin içeriğiyle ve ondan çıkacak sonuçla ilgili değil, biçimiyle ve onu ortaya çıkartan ilkeyle ilgilidir; ve bu eylemde özce iyi olan niyettir, ortaya çıkan sonuç ne olursa olsun fark etmez. Bu buyruğa a h l â k l ı l ı k buyruğu denebilir.
Sayfa 33
Okur Takip Önerileri
Saf Matematiği uygulamalı Matematikten, ya da saf Mantığı uygulamalı Mantıktan ayırdığımız gibi, istersek, saf Ahlak felsefesini (Metafiziği) uygulamalı olandan (insanın doğal yapısına uygulanandan) ayırabiliriz. Bu adlandırma ayrıca hatırlatacaktır ki, ahlâk ilkeleri insanın doğal yapısının özelliklerinde temelini bulmazlar, kendi başlarına a priori olarak var olmalıdırlar; ama bunlardan her akıl sahibi doğal yapı için olduğu gibi, insanın doğal yapısı için pratik kurallar türetilebilmeli.
Sayfa 26
Ahlâklılığı örneklerle göstermeyi istemek, ahlâklılığa yapılabilecek en büyük kötülüktür. Çünkü bana sunulan her örnek, ilkin kendisi asıl örnek, yani model olmağa lâyık olup olmadığı konusunda, ahlâklılık ilkesine göre değerlendirilmelidir; ama hiçbir şekilde ahlâklılık kavramını yetkeyle sağlayamaz.
Sayfa 24