Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın Sahnenin Dışındakiler kitabındaki hikaye Milli Mücadele yıllarında geçiyor. Aslında bu kitap Tanpınar’ın nehir romanlarının ikinci kitabı. Diğer kitapları ise Mahur Beste ve Huzur.
Kitapta tanıdığımız birçok isim karşımıza çıkıyor. Gerçek ile kurgu olanı birbirinden ayırt etmek bu yüzden güç oluyor. Kitap sanki bir roman değil de o dönemi gerçekten yaşayan “Cemal” adlı gencin gerçek anılarından oluşuyor hissi yaratıyor. Bu hissi bozan tek şey kitapta sık rastlanan uzun tasvirler. Mesela bir burun hakkında sayfalarca tasvir ile karşılaşacağımı tahmin etmezdim. Bununla birlikte okuduğum en iyi karakter tasvirleri ve iç okumaları da mevcut kitapta.
Okuduğum baskının (19. Baskı) dili biraz ağırdı. Günümüzde kullanılmayan pek çok sözcük olduğu için sık sık sözlük kullanmak durumunda kaldım. Ama anlatıldığı dönem düşünülecek olursa bu yadırganacak bir şey değil diye düşünüyorum. Zira günümüz Türkçe’si ile yazılsa dönemi ve dönemin önemli bir unsuru olan “ağdalı dili” anlatmak konusunda eksik kalırdı.
İşgal altındaki İstanbul’u, yozlaşmayı, hayatları ve yaşam standartları tamamen değişmiş insanları en çıplak haliyle okuduğum bu kitapta, “Sahnenin Dışındakiler” i yani merkezi Anadaolu’da olan milli mücadeleye İstanbul’da canlarını ortaya koyarak destek veren insanların hayatlarını okudum.
Kısa sürede okunamayacak ama elden de bırakılamayacak bir eser.
