Orhan Karaveli

Türk düşünür Celal Yalnız'ın biyografisinin yanında Osmanlının son yılları ve genç Cumhuriyetten portlerin verildiği gayet güzel bir araştırma inceleme kitabı olmuş. 1886 doğumlu Sakallı Celal, Galatasaray mezunu, Tevfik Fikret'in öğrencisi ve dostu, kimler yokki arkadaşları arasında, Hamdullah Suphi, Ali Yar, Ali Sami Yen, Haldun Taner ve Orhan Veli. Bu kitap, tüm hayatı boyunca bağnazlığa ve yobazlığa karşı durmuş bir garip insan hikayesi.

Sakallı Celal, Bahriye nazırı Hüseyin Hüsnü ile lise mezunu modern bir kadın olan Ayşe Melek’in 1886-1962 yılları arasında yaşamış oğulları Celal Yalınız’ın yaşam öyküsünü anlatır.

Yazar Mahmut Celal’in ‘farklı yaradılış’ta olduğu küçük yaşlarda belli olmuştu der. Daha ilkokuldayken Bahriye Mektebi’ne giden ağabeylerinin kitaplarını Fransızca olanlar da dahil okuyup anlamaya çalışır, Fransızca öğrenmek istediğini ailesine söyler. Galata Sarayı Mekteb-i Sultanisi’ne başladığında mükemmel Fransızcası ile “Hazırlık okumaya gerek yok Fransızcam yeterlidir ”diyecektir.

Kitabın kapağındaki lakabının hakkını veren upuzun sakallı pejmürde görünümüyle tezat oluşturan bir mikrop kapma korkusu vardır Sakallı Celal’in. Dostlarıyla tokalaşmaktan, otobüse, tramvaya binmekten sakınır, davet edildiği sofralarda çatalı kaşığı bir daha siler, bunu karşın bir de suya karşı da korkusu vardır. Bazı kişiler tarafından garip bulunmasına karşın devrin seçkin kişileri, okul arkadaşları onu el üstünde tutarlar, toplantılarda büyük bir hitabet yeteneğine sahip bu özgün kişiyi dinlemekten büyük zevk alırlardı.

Üsküp’te öğretmenlik yaparken halk tarafından öğrencilerine aklın ve bilimin doğrultusunda açıklamalar yaptığı için gerici kişileri karşısına alır. Okula futbol sahası yaptırınca tepkiler üzerine görevinden alınır. Çünkü o dönem Üsküp’te bile futbol oynamak günah olarak görülüyordu. Özgün kişiliğinden, ilkelerinden ödün vermez, karşısındaki kim olursa olsun sözünü esirgemez. Bu uğurda yeri gelir, çeker gider. Öğretmenlik, hamallık, ateşçilik, çımacılık, fabrika işçiliği gibi birçok işte çalışır, işçilere bilgi birikimini aktarır, paraya önem vermez okulda öğretmenlik yaparken öğrencilerine ihtiyacı olanın askıdaki ceketinden para alabileceğini söyler. Maddi zorluk içinde olan bir işçiye para yardımı yaptığı için komünist olduğu gerekçesiyle polise ihbar edilir. Olaylar karşısındaki söylemleri akıllarda yer etmiştir.

Ülkemizin ilk sosyalistlerinden, yazdığı vasiyetinde Atatürk’ü sevdiğini belirten, tanınmış birçok kişiyle yolu kesişen, özgürlüğünden ödün vermeyen, akılcı, çağdaş, insancıl, sevecen, kahraman kişinin yaşamını okumak çok zevkliydi. İyi ki okumuşum dediğim kitaplardan biri. Siz de en kısa zamanda onu tanımalısınız.

İlk olarak Hasan Hüseyin KORKMAZGİL ve Sabahattin ALİ ile olan dostluklarında adı geçince bu Sakallı Celâl kimdir diye merak salmıştım.

Osmanlının son dönemleri ve Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ki tüm kalburüstü ' aydın ' çevreyle tanışıklığı bulunan kendisini anlayanlarca sıkı ahbablık kurmuş bir şahsiyet.

Bahriye Nazırı Paşanın oğlu olmanın verdiği tüm imtiyazları reddederek, inandığı doğruların peşlnde masal tadında bir hayat gütmeyi seçmiş birinin hayatını anlatan araştırma-inceleme kitabı.

Anadili gibi Fransızca konuşan, temizlik mikrop takıntıları had safada olan, mikrop kaparım endişesiyle insanlarla el sıkışmaktan ve sudan itina ile kaçınan, sırf takıntılarından dolayı gittiği her yerde çatalı kaşığı peçete ile silen, misafir olarak gittiği evde ( dönemin en kodamanlarından biri ) deri koltuğa oturmadan önce bile cebinden mendilini çıkartıp kendine altlık yapan, tüm bunların yanında yirmili yaşlardan itibaren hiç kesmediği sakallarından dolayı Sakallı Celâl lakabıyla bilinen, nevi şahsına münhasır Celâl Yalınız...

Kurtuluş Savaşından sonra eğitimli insan sayısı çok az ken Kastamonu, İzmit, Ankara ve İStanbul'da öğretmenlik yapmıştır mektebi sultan-i mezunudur. Tüm öğretmenliklerinden uzaklaştırılmıştır, burada en büyük etmenler; yobazlarla olan gericilik karşıtı mücadeleleri ve Mustafa Kemal döneminin yanlışlıklarını dobra dobra söylemesidir.

Kelimenin tam manasıyla bir halk kahramanı...

Çok beğendiğim bir kitaba dokuz yıldız vermek zorunda kaldım. Bunun sebebi yazarın Sosyalist olduğu aşikâr olan Sakallı Celâl'i ( Türkiye Komünist Partisi yöneticiliği yapmış, Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Partisi önder kadroluğu yapmış, Sovyetlerde ki 4. Komitern'e katılmıştır. Nazım Hikmet Ran'ın Hocasıdır. ) koyu bir kemalist olarak göstermesinden kaynaklıdır. Bu yanlı anlatımı ara ara parağraflarda kendi yorumu olarak okuyucunun karşısına çıkmaktadır.

Gazeteci Orhan Karaveli'nin bir bakıma kendi hayat hikayesi ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Türkiye'den manzaralar, güzel bir dille anlatılmış, özellikle kitabın içindeki resimler ayrıca ilgi çekici. Yakın tarihimizden böyle anı kitapları okumayı seviyorum, günümüz siyasilerini tanımak için çok katkısı oluyor.

Nâzım Hikmet ile bizzat tanışmış Türk gazetecilerden Orhan Karaveli'nin, Nâzım Hikmet'in özlemini, sürgününü ve hasretini anlatan bir kitap. Nâzım'ın özel anılarının yer aldığı kitap gerçekten Nâzım'a olan saygıyı ve sevgiyi artırıyor.

Belki okurken sıkılabilirsiniz mesela ben okurken biraz sıkıldım ama işe nesnel yani objektif olarak bakarsak aslında gerçekten de güzel bir kitap. Gerçek olması insana daha farklı bir duygu katıyor baştaki olaylar çok iyi değil ama sonlara doğru çok güzel hafızalardan silinmeyecek hikayeler yazılmış çok güzel bir kitap okuyun.

Çok merak ettiğim bir karakteri nihayet okuyup öğrendim. Sakallı Celal ülkesine ve milletine sevgiyle hizmet etmek isteyen,naif, dürüst aydınlarımızdan bir tanesi. Bu coğrafyada ne kadar çok insanı kırıp dökmüşüz, küstürmüşüz, anlamamışız, itmişiz... Ne çok değeri bilinmemiş insan hikayelerimiz var... Hiç olmazsa onların değerlerini yaşatarak, onların emeklerine bir katkıda bulunabiliriz. Bize bıraktıkları miras budur.

Atatürk'ü yaşarken görmüş, onunla sohbet edebilmiş ve hala yaşayan bir kaç değerli isimden biri olan Orhan Karaveli'nin bu değerli anlara ve cumhuriyetin ilk yıllarına dair anıları ile birlikte dünü bugünü Atatürk'ü değerlendirişi. Her satırı okumaya değer, neslimizin çocuklara şevkle okutması gereken bir anı kitabı. Atatürk sevgisini çok güzel dile getiriyor. anılarında çarpıcı detaylar var. Kalemine yüreğine sağlık Okuyun okutturun.

Modern zamanlar da yetiştirebildiğimiz belki de ilk ve tek filozof olarak tarihte yerini alacak Sakallı Celal!
Bu kitap benim başucu kitaplarımdan birisi ve en güzeli
belki de... Celali tanıdıkça sevmemek ve ona öykünmemek gerçekten zor... Yaşadığı dönemin önemli kişilerinden bazıları kendisini samimi bulmasa da eleştirse de ben onun hayatını okudukça o eleştirilerin gerçekten anlamsız ve yersiz olduğunu düşündüm ve inandım.

Hasret kokan bir kitap baştan sona kadar hasret şiirleri ve hep hasret dolu sözler hele de şu sözü beni çok üzdü öldüğüme değil buralarda gömerler ona yanarım vatan hasreti çok ağır gelmiştir Nazım Hikmet'e . Ölürsem Anadolu'da bir köye gömün baş ucuma bir çınar ağacı dikin diyerek vasiyetini söylemiş ama mezarı hâlâ Moskova'da yaban ellerde çok üzücü bir durum.
Bu ayıp ta Türk Devletine yeter.

Yazarız Orhan Karaveli'nin ellerine sağlık Allah sağlıklı uzun ömürler versin