Sefiller Üzerine
Sefiller… Neden bir dünya klasiği yahut neden hakkında bunca yorum, uyarlama, tahlil var okuduktan sonra bunu anlamamak mümkün değil. Kitap hem iç hem de dış dünyaya müthiş bir ayna tutuyor. Gerek dönemin -yakın geçmiş ve yakın geleceği dahil- şartları gerekse de karakterlerin gitgelleri üzerine öyle anlamlı ve başarılı incelemeler var ki, Victor Hugo’nun gözlem yeteneği hayran olunası bir boyutta.
Tüm bunların yanında bu kitabı tek bir kelimeyle ifade etme zarureti doğsa bu kelime benim için “vicdan” olurdu. Yazarın içsel muhakemelere sık sık yer vermesi, karakterlerin hassas noktalarına, bam tellerine dokunmaktan çekinmemesi kitabın psikolojik altyapısını apayrı bir seviyeye çıkarmakta. Özellikle mahkemeden önceki gecede Jean Valjean’ın yaşadığı derin buhranı empati yapmadan okuyamaz bir insan.
Buna ek olarak yazarın hikayeyi bölerek verdiği tarihsel bilgiler, kültürlenmek ve dönemi anlamak açısından şahane bir fırsat.
Kitaptan bir puan kırmama sebep olan husus, herkesin tahmin edebileceği romantik akımın eserdeki etkisi. Süregelen tesadüfler dizisi bir yerden sonra insanda biraz hayal kırıklığı yaratabiliyor. Ayrıca Hugo’nun kitapta sık sık yer verdiği Fransa’nın yüceliğine ilişkin yorumlarını fazla kişisel ve biraz da uçuk/abartı bulduğumu söyleyebilirim.
Ama günün sonunda Hugo’nun insana ve dünyaya karşı olan optimistik idealizmini özümsememeniz çok zor. Bu kitap insanın hayata daha güzel, daha mutlu ve de daha umutla bakmasını sağlıyor. 
Victor Hugo
